Als een vloeistof ervoor zorgt dat een voorwerp afkoelt, wordt die vloeistof zelf warmer. In het natuurkunde-examen op het vwo was maandag echter sprake van water dat koelt, maar dat zelf ook in temperatuur daalt.
„Als ik een leerling was, zou ik dat verwarrend vinden”, zegt drs. H. Ligtenberg, docent op het Veenendaalse Ichthuscollege. „Maar als je de opgave goed leest, begrijp je haar wel.”
Goed lezen, daar komt het tijdens de examens steeds meer op aan. Informatie moet vaak opgezocht worden in forse lappen tekst. „En de leerlingen moeten zich wel erg vaak inleven in weer een ander onderwerp. Ik vrees dat dat de komende jaren nog erger wordt”, zegt de Veenendaalse docent.
Een groepje havo-leerlingen ziet een andere oorzaak voor het goed moeten lezen: „Veel vragen waren onduidelijk geformuleerd.” Over het niveau van het natuurkunde-examen zijn ze het eens: „Het was pittig, maar het ging redelijk.” Minder eensgezind zijn ze over het ontbreken van een opgave over automatische systemen. „Het zat er gelukkig niet in”, wordt gezegd, terwijl een meter verderop klinkt: „Jammer dat er geen systeembord in zat.”
Onderwerpen zoals automatische systemen en warmte kwamen er karig van af, vindt Ligtenberg. „We hebben er veel tijd ingestoken, en dan zie je er bijna niets van terug.” De opgave over de magnetisatie van cassettebandjes zullen de havo-leerlingen moeilijk gevonden hebben, vermoedt hij. „Daar hebben we nooit zo veel mee gedaan.”
Natuurkunde leverde maandag vier verschillende examens op, want zowel op het havo als op het vwo hadden de leerlingen de keus tussen natuurkunde 1 en 1,2. „Het uitgangspunt was dat 1,2 een moeilijker vak zou zijn dan natuurkunde 1, maar dat is niet het geval”, zegt Ligtenberg. „Wel is de hoeveelheid leerstof bij 1,2 dubbel zo groot.” De overlap tussen beide examens is geringer dan vorig jaar, maar nog steeds te groot, vindt de docent. „Maar de regering heeft inmiddels het plan om het onderscheid tussen beide vakken weer af te schaffen.”
De havisten kregen maandag volgens Ligtenberg een leuk examen voorgelegd. „Aansprekende vragen zaten erin: over een digitale camera, een snelheidsremmende kantelweg en over een space shot, een toestel waarmee mensen de lucht ingeschoten worden om te beleven wat astronauten bij hun lancering ervaren.”
„Sommige vragen vergen meer van je algemene ontwikkeling dan van je natuurkundekennis”, vindt docent N. van Egdom. Ligtenberg noemt nog een praktisch bezwaar: „Soms is een groot stuk van een pagina leeg. Hopelijk hebben alle leerlingen in de gaten dat er op de volgende bladzijden nog meer opgaven staan.”
Tussen de kapstokken wordt het havo-examen met stemverheffing opnieuw gemaakt, alsof de punten ter plekke bevochten moeten worden. Bij de vwo’ers hield het niet over, vindt Johannes Lok. „Pittig, maar dat had ik ook wel verwacht. Er zat een beetje weinig mechanica en elektronica in, maar alle leerstof kwam wel aan bod.”
„Makkelijk is anders”, vindt ook Bernard -„Met een h? Hoe durft u!”- van Vliet. „Ze vroegen naar brandstaven, maar dat hadden we nooit gehad.” „Staat achter in je boek”, weet Van Egdom.
Voor het eerst mochten de vwo’ers een opgave oplossen met behulp van een grafische rekenmachine. „De leerlingen blijken daar erg veel moeite mee te hebben”, zegt Ligtenberg. En zelf heeft hij dat ook: „Het begrip zakt weg. Het wordt een trucje; een beetje knopjes bedienen zonder dat je het probleem werkelijk begrijpt.”
„Een echte tweedefasevraag” noemt hij de beschrijving van een experiment. „Zulke vragen zijn overigens moeilijk te corrigeren.” Pluspunt bij het vwo: „De vragen waren beter over de leerstof verdeeld dan in het havo-examen.”
De vmbo’ers bogen zich maandag over economie en biologie. Jaline Barten en José Tornbroers vonden het economie-examen te lang. „We kwamen maar net op tijd klaar. Er zaten heel veel mensen tot het laatste moment in de zaal.” Nog minder te spreken zijn ze over de inhoud. „We hadden heel veel begrippen geleerd, maar daar werd niets over gevraagd. Je moest meer allerlei dingen uitleggen.”
Biologie zorgt voor opgeluchte geluiden. Bart van Toor: „’t Ging goed. Alleen de vraag over onvruchtbaarheid was lastig, want dat deel had ik vergeten te leren.” „Makkelijker dan verwacht”, zegt Celia van Kuijkhoven. „Ze vroegen veel meer leerstof uit het derde dan het vierde jaar, en die stof was makkelijker.” Een beetje eenzijdig was het examen volgens haar wel. „Er waren wel tien vragen over donorbloed.” Of ze nu Mirre Waagmeester of Floriana Blokker, James Schadenberg of Saskia van Dam heten, ze vonden het allemaal reuze meevallen. Een dissident geluid is er ook. „Ik kan het niet uitstaan dat jullie dat allemaal zeggen. Ik vond het écht moeilijk.”
Tussen de leerlingen loopt nog iemand glunderend rond: een zojuist benoemde leraar. Opgetogen stelt hij zich voor aan de conciërges. „Jullie zullen me hier nog wel veel vaker zien.” Voor de examenkandidaten zou dat een schrikbeeld zijn. Als het goed is, zit het er voor hen bijna op.
voetnoot (u17(Zie ook de examenspecial op
