Hij zei dinsdag in ferme bewoordingen dat hij niet terugtreedt, onder geen beding het land verlaat en op Libische grond als martelaar wil sterven. Gekleed in bruin tenue met een zonnebril met spiegelende glazen hield hij zijn rede niet zoals gebruikelijk in een menigte maar vanuit zijn huis in Tripoli. De staatstelevisie zond het spektakel van meer dan een uur uit.

Gaddafi spuide zijn kritiek op onder meer Arabische media, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië die achter de onregelmatigheden zouden zitten en een verkeerde voorstelling van zaken in Libië zouden hebben gegeven. Hij bestempelde de antiregeringsprotesten als kopieergedrag van de Libische jeugd. Zij zouden zich willen spiegelen aan hun leeftijdgenoten in Tunesië en Egypte, waar de leiders zijn afgezet.

Gaddafi droeg de Libiërs op de jeugd van de straat te houden, want als het nodig is zal hij hard ingrijpen. Hij ontkende dat daar tot dusverre sprake van was. De afgelopen dagen hebben leger, politie en huurlingen met scherpe munitie en zelfs straaljagers betogers aangevallen, meldden getuigen. Er zouden vele honderden doden zijn gevallen.

Volgens Gaddafi willen de betogers een islamitische staat van Libië maken, „een nieuw Afghanistan”. De 68-jarige leider zei dat het leger en de politie hard zullen optreden tegen iedere vorm van protest. Gewapende betogers die gepakt worden, krijgen de doodstraf, dreigde Gaddafi. Hij noemde hen „tuig” en „ratten”.

De internationale gemeenschap heeft geschokt gereageerd, maar repte niet over concrete maatregelen tegen Gaddafi. De Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de woorden van Gaddafi beangstigend. Ze zei mogelijke sancties te steunen. De VS lieten weten het geweld tegen burgers geheel onacceptabel te vinden en deed een oproep aan Tripoli de mensenrechten te respecteren.

De Libische leider prees zichzelf de hemel in door te stellen dat hij een bedoeïenstrijder is die de Libiërs roem bracht. Hij beval de 6,5 miljoen inwoners om woensdag massaal de straat op te gaan om steun aan hem te betuigen. Libische betogers hebben verscheidene steden in handen en het is volgens waarnemers niet waarschijnlijk dat zij aan die oproep gehoor zullen geven.

Gaddafi zei niet te zullen terugdeinzen om betogingen neer te slaan, zoals China in 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede deed. Het is onduidelijk hoeveel steun hij nog geniet in het leger. Een aantal militairen en diplomaten heeft de steun aan Gaddafi gestaakt.

Ondertussen wordt de situatie ook voor buitenlanders in Libië steeds nijpender. Behalve Nederland hebben ook tal van andere landen vliegtuigen en boten gestuurd om buitenlanders in Libië op te halen.