In een eeuw tijd is er veel veranderd, constateert dr. Kim Knibbe, cultureel antropoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In 1910 gingen zendelingen van Europa naar Afrika, nu reizen velen in tegenovergestelde richting.

Dr. Knibbe sprak donderdag in Utrecht op de conferentie ”Zending in een tijdperk van wereldchristendom. Edinburgh 1910-2010”, georganiseerd door de onderzoekscentra IIMO uit Utrecht en VISOR uit Amsterdam. Het is honderd jaar geleden dat in de Schotse stad Edinburgh de eerste wereldzendingsconferentie plaatshad.

Om de veranderde verhoudingen in het wereldwijde christendom te illustreren, gebruikte dr. Knibbe het voorbeeld van een Nigeriaanse pinksterkerk. Die schrijft in haar ”mission statement” overal ter wereld „binnen vijf minuten lopen of rijden” een gemeente te willen stichten. Op een grote wereldkaart houdt de kerk met punaises de vorderingen bij.

De Nigeriaanse zendelingen lopen in Nederland vaak tegen culturele verschillen aan, aldus dr. Knibbe. „De pinkersterken groeien wereldwijd het sterkst en mede daardoor gaat men er vaak vanuit dat hun christelijke levensstijl universeel is. Nederlanders schieten al gauw tekort in enthousiasme en toewijding. Of, zoals een Nigeraanse vrouw tijdens een workshop zei: Ze juichen enthousiaster over voetbal dan over God.”

De evangelicale emeritus hoogleraar prof. dr. Samuel Escobar gaf aan dat de zendingsgeschiedenis heel anders is verlopen dan gedacht. De pinksterkerken in Latijns-Amerika groeiden explosief, terwijl dat „niet op de agenda van de zendingsconferentie in Edinburgh stond en zendelingen uit dit werelddeel niet eens waren uitgenodigd.”

Met twee wereldoorlogen, de Holocaust en de Koude Oorlog, was de 20e eeuw „een eeuw van menselijk falen”, aldus prof. Escobar. De groei van de kerk wereldwijd is volgens hem alleen te verklaren uit het werk van God.

Prof. dr. Dana Robert, hoogleraar wereldchristendom en zendingsgeschiedenis aan de Universiteit van Boston, sprak over de verschillende visies op zending in de periode 1910-2010. Volgens haar is het ideaal dat „heel de kerk heel het Evangelie aan heel de wereld” brengt, nooit helemaal werkelijkheid geworden. „We moeten wereldzending dan ook niet zien als een feit maar als een visie, een ideaal”, aldus prof. Robert.

Prof. dr. Martha Frederiks, hoogleraar missiologie aan de Universiteit Utrecht, formuleerde een aantal uitdagingen voor zending in de 21e eeuw. Ze adviseerde niet langer te spreken in termen van expansie, groei, geografie en cultuur. „De belangrijkste vraag is hoe kerken zich kunnen ontwikkelen tot gemeenschappen van vrede, vertrouwen en solidariteit met de armen.”

De Nederlandse herdenking van de eerste zendingsconferentie in Edinburgh gaat vrijdag verder met het symposium ”Uitdagingen voor zending in de 21e eeuw” in Zeist, dat wordt georganiseerd door de Evangelische Zendingsalliantie, de Katholieke Vereniging voor Oecumene en de Nederlandse Zendingsraad.