Groot is zijn gemeente in de universiteitsstad Heidelberg nog niet. Misschien wordt ze dat ook wel nooit. Maar mogelijk vormt ze toch de eerste, een voorbode, van een aantal reformatorische gemeenten in Duitsland, zegt Sebastian Heck. „Ons land moet terug naar zijn wortels.”
Twee kerkdiensten op een zondag – dat zal voor de mensen nog wel even wennen zijn, zegt de 34-jarige voorganger de avond ervoor in een vertrek in hotel Goldener Hecht, op enkele meters afstand van de oude brug over de Neckar. „In Duitsland kennen we dat amper. Ik wil er daarom ook niet meteen mee beginnen. Voorlopig houden we ’s zondags één dienst, om 9.00 uur. Maar als alles goed gaat, willen we over een poosje ook ’s middags diensten gaan beleggen, waarin ik dan de catechismus ga uitleggen.”
Dat hij zondag al wel twee keer voorging, had alles te maken met het gegeven dat het de eerste keer was dat de gemeente officieel samenkwam als ”Selbständige Evangelisch-Reformierte Kirche Heidelberg”. Tot dan toe belegde Heck bijeenkomsten in zijn woning, niet ver bij Heidelberg vandaan.
En hopelijk blijft het niet bij deze ene gemeente, zegt hij, maar groeit de Selbständige Evangelisch-Reformierte Kirche (SERK) uit tot een volwaardig nieuw kerkverband in Duitsland, compleet met bijvoorbeeld classes.
Wéér een nieuwe denominatie?
„We noemen onszelf een ”neue alte Kirche”, een nieuwe oude kerk. Organisatorisch is de SERK een nieuw kerkverband. Maar we willen nadrukkelijk staan in de oude lijn van de Reformatie, die juist in Duitsland –Luther, de Heidelberger Catechismus– gestalte heeft gekregen. Maar Duitsland kent die vrijwel niet meer. In de landskerken klinkt over het algemeen een zeer oppervlakkige prediking. Jaarlijks verliezen deze kerken 150.000 leden. Als ons land íéts nodig heeft, is het wel een herontdekking van zijn wortels.”
Wie is Sebastian Heck?
„Ik ben zelf ook niet grootgebracht in de reformatorische traditie. Ik ben geboren in Baden-Baden, in een rooms-katholiek gezin. Maar toen ik 16 jaar was, ging ik in Amerika studeren en kwam daar via een evangelisatieactie in aanraking met het protestantisme, het evangelicalisme.”
Hij lacht. „Daar kwam ik toen arminiaans vandaan. Terug in Duitsland ben ik me verder gaan verdiepen in de Bijbel, in Calvijn, in de Reformatie. Geleidelijk aan kwam ik erachter wat voor goudmijnen hier liggen. En niemand wist het.”
Van 2004 tot en met 2006 verbleef Heck opnieuw in de Verenigde Staten, waar hij theologie studeerde aan Westminster Theological Seminary, verbonden aan de behoudende Presbyterian Church of America (PCA). Van dat kerkverband werd hij ook lid, en vanuit de PCA zal hij –waarschijnlijk half september– officieel als predikant in Heidelberg worden bevestigd. „De PCA ondersteunt dit werk ook financieel, evenals bijvoorbeeld de Nederlandse stichting Vrienden van Heidelberg & Dordrecht.”
Heck –bezig met een promotiestudie over „het geweten bij Calvijn” aan de christelijke gereformeerde Theologische Universiteit Apeldoorn– beklemtoont dat de nu opgerichte gemeente in Heidelberg „geen afdeling van de PCA wordt. Het gaat om een Duitse gemeente, met een Duitse voorganger. En hopelijk komt het zo ver dat de SERK zich zelf kan bedruipen, ook in financieel opzicht.”
Hoe optimistisch bent u?
„Ik ben niet pessimistisch. En: ik heb een lange adem. Alles zal vanaf de grond moeten worden opgebouwd. Contacten zijn dus heel belangrijk. Maar het is niet voor niets dat we in Heidelberg beginnen. Dat heeft iets strategisch: Het is geen nieuwe boodschap die ik breng. Het is de boodschap die Ursinus en Olevianus zo indrukwekkend onder woorden hebben gebracht in de Heidelbergse Catechismus – die híér dus tot stand is gekomen.
Zal het een grote gemeente worden? Ik weet het niet. Daar gaat het me ook niet om. God weet het. Misschien komen er per jaar vier, vijf mensen bij, misschien ook niet. Ik hóóp dat God ook in Heidelberg Zijn uitverkorenen nog heeft. Hopelijk vormt deze gemeente dan de eerste van een aantal reformatorische gemeenten in Duitsland. Laat ik het zo zeggen: „Mijn wens is dat als ik sterf er een paar gemeenten zijn ontstaan waar deze boodschap weer klinkt.”
We hebben sinds kort trouwens ook een kleine uitgeverij, Wort Verlag. De eerste boeken zijn inmiddels beschikbaar, een van Calvijn, een van Krummacher, en de Drie Formulieren van Enigheid.”
Heidelberg: een echte studentenstad. Moeilijk?
„Duitsland is sowieso een zeer geseculariseerd land, veel meer nog dan Nederland. Zo’n 7 procent van de bevolking gaat nog met enige regelmaat naar de kerk. Duitsers zijn ”stolz”, trots van aard. Ik kan eigenlijk niet beginnen met de vraag ”Wat is uw enige troost…” Nee, ik moet ze eerst vertellen dat ze een enige troost in leven en sterven nódig hebben.
Anderzijds geloof ik toch dat juist de reformatorische boodschap hét antwoord biedt op de buitengewone leegte die veel mensen, ook studenten, ervaren.”
Een eenzame post.
„Absoluut. Er zijn dagen dat je je hier echt alleen kunt voelen, ook als gezin, met onze drie kinderen. Maar ik weet dat God me tot dit werk heeft geroepen. En mijn vrouw, Isabel –die trouwens ook rooms-katholiek is grootgebracht– staat helemaal achter me.
Maar, begin volgend jaar krijg ik als het goed is versterking. Een predikant uit de Orthodox Presbyterian Church (OPC) in Amerika, M. Jeromin, komt hier dan werken.
Daarnaast zou ik ook mensen in Nederland, studenten, predikanten misschien, willen oproepen om voor kortere of langere tijd in Heidelberg te komen werken. In de hoop dat God al dit werk wil zegenen.”
”Gesegneter Gott – gesegnete Gemeinde”. Over dat thema sprak Sebastian Heck zondagmorgen, tijdens de eerste officiële kerkdienst van de Selbständige Evangelisch-Reformierte Kirche (SERK) in Heidelberg. Aanleiding vormden de eerste drie verzen uit Paulus’ brief aan Efeze.
De Efezebrief zal de komende zondagen steeds uitgangspunt voor zijn preken zijn, aldus de Duitse voorganger. Ter gelegenheid van deze eerste ”Gottesdienst” heeft hij vanmorgen zo’n vijftig, zestig mensen onder zijn gehoor. Normaal zijn dat er niet meer dan twintig – kinderen, jongeren, ouders, enkele ouderen. Ze komen uit Heidelberg, maar ook uit plaatsen in de regio: Heilbronn, Darmstadt. „Nogal eens gaat het om mensen die zich niet meer kunnen vinden in de prediking in de landskerken.”
„Gezegend zij de God en Vader van onzen Heere Jezus Christus, Die ons gezegend heeft met alle geestelijke zegening in den hemel in Christus”, luidt het in Efeze 1:3. Heck: „Wie zijn die ons? Zij zijn het die niet langer in de eerste Adam, maar door wedergeboorte in de tweede Adam, Christus, zijn. Zijn we dat niet, dan zijn we ook niet gezegend met de geestelijke zegening waarover Paulus spreekt. Dan hebben we niets, dan zal ons einde ook vreselijk zijn. Alleen in Christus hebben we alles.”
De nieuwe gemeente, die zich nadrukkelijk wil oriënteren op de bronnen van de Reformatie, komt samen in een voor dit doel opgeknapte ruimte op de vierde verdieping van een voormalige tabaksfabriek in Heidelberg. Ook een internationale baptistengemeente houdt hier haar diensten.
Zondagmiddag kwam de SERK Heidelberg opnieuw bijeen (zie onder), en behandelde ‘kandidaat’ Heck zondag 1 van de Heidelberger Catechismus. „Wat is uw enige troost, beide in het leven en sterven?”
Tijdens deze dienst, aangekondigd als ”Eröffnungsfeier”, worden ook enkele toespraken gehouden. Door ds. Jon Payne, voorganger van Grace Presbyterian Church in Douglasville (bij wie Heck een soort vicariaat liep), alsook door dr. Jürgen-Burkhard Klautke, verbonden aan de Bekennende Evangelisch-Reformierte Gemeinde in Giessen en docent aan de Akademie für Reformatorische Theologie (ART) in Hannover. Ook Marius Timmermans, secretaris van de Nederlandse stichting Vrienden van Heidelberg & Dordrecht, spreekt Sebastian Heck toe.
Twee oude dames schuifelen aan het einde van deze zondag gearmd naar buiten. Zijn ze lid van deze gemeente? „Nog niet”, zegt een van hen.
Nog niet? „Ik denk dat dat niet lang meer duurt.” Ze is nu nog lid van de Landskirche, zegt ze. „Maar daar hoor je dit niet, hoor! Dit is nu de prediking waar ik al zo lang naar heb verlangd.”
Ze ontroert zichtbaar. „Herzerquickend.” Hartverkwikkend.
Dan schuifelen ze weer verder, naar de auto.
