Rabbijn verbaasd over verering Erasmus
De humanist Desiderius Erasmus wordt wel gezien als een van de grondleggers van de moderne, verlichte samenleving. „Maar deze man heeft verschrikkelijke dingen over mij geschreven”, zegt rabbijn Lody van de Kamp. „Kennelijk is het mogelijk om het fundament van het humanisme te leggen en tegelijk mensen met het antisemitisme te vergiftigen.”
Van de Kamp sprak maandagavond in de synagoge van Enschede, waar het boek ”Protest van Erasmus tegen renaissance van Hebreeuwse literatuur” (uitg. Groen, Heerenveen) werd gepresenteerd. Daarin stelt theoloog prof. dr. Hans Jansen onder meer dat de Nederlandse humanist Desiderius Erasmus (ca. 1469-1536) een Jodenhater was. Erasmus vergeleek het Jodendom met een „verderfelijke pest”, omdat het een gevaar zou vormen voor het christelijke geloof.Volgens Van de Kamp legt prof. Jansen de vinger op de zere plek. „Ik sta hier in de synagoge van Enschede, op een plaats waar mensen slachtoffer zijn geworden van woorden zoals die van Erasmus. In een van de klaslokalen hiernaast leerde ik lezen met behulp van joodse leesplankjes. In een „barbaarse” taal. En hier, op de zesde rij van voren, hield ik me op de sjabat bezig met een „gruwel”. Dat zijn woorden die Erasmus gebruikt.”
De rabbijn verwees naar de „vernieuwers” van de Reformatie, die zich in de zestiende eeuw vrijmaakten van de Rooms-Katholieke Kerk. Maar wat bleef was de afkeer van Joden. „Blijkbaar kunnen mensen in Europa een verlichting bewerkstelligen, terwijl antisemitisme gehandhaafd blijft.”
Die situatie is niet zomaar terug te draaien, realiseert Van de Kamp zich. „Dit boek kan een eerste stap zijn voor een gesprek om antisemitisme uit de samenleving te bannen. Dat is een uitdaging maar ook een opdracht.”
Mr. Frans Bakx, voorzitter van Stichting Synagoge Enschede, nam het boek van prof. Jansen in ontvangst. De stichting participeert het project Refo500, waarin ruim veertig organisaties aandacht geven aan verschillende aspecten van de Reformatie. In 2017 heeft de herdenking van de 500e geboortedag van de Reformatie plaats.
