Nu was het ook wel hard nodig dat de premier leiderschap toonde in de discussie over het reilen en zeilen van het Koninklijk Huis. Meer dan voorheen is er de laatste tijd kritiek op de Oranjes. Die leeft niet alleen bij fervente voorstanders van een republiek, maar ook bij mensen die altijd waardering hebben gehad voor het koningshuis. Een opiniepeiling van deze week wijst uit dat de populariteit van het Oranjehuis fors is afgenomen.

De Oranjes hebben daar zelf ook wel aanleiding toe gegeven. De bouw van een vakantieverblijf in Mozambique roept bij een groot deel van de bevolking vragen op. Evenzo is er onbegrip voor de omvangrijke schadevergoeding die de prins eiste voor het publiceren van foto’s door het persbureau AP. Ronduit laakbaar is dat prinses Christina Paleis Noordeinde gebruikte als postadres voor het opzetten van slimme belastingconstructies. Dergelijke incidenten brengen het imago van het Koninklijk Huis schade toe.

Een aantal progressieve parlementariërs gebruikte donderdag de behandeling van de begroting voor het Koninklijk Huis om hun bezwaren tegen het huidige staatsvorm te etaleren. Daarbij maakten zij heel slim gebruik van de slechte economische omstandigheden. Hun kritiek richtte zich op het salaris van de leden van het Koninklijk Huis. Zouden de Oranjes niet het goede voorbeeld moeten geven door iets in te leveren? Nu de burger de broekriem moet aanhalen, verwacht een groot deel van de bevolking ook dat het koningshuis dat doet.

Wettelijk is geregeld dat de ontwikkeling van het salaris van de koningin en haar erfopvolgers gekoppeld is aan de cao voor ambtenaren. Daar heeft de Kamer ooit mee ingestemd. Het is dus te veel gevraagd van de premier om daar nu iets aan te veranderen. Dan moet de Kamer eerst zelf de regels aanpassen. Neemt niet weg dat het de vorstin en de kroonprins vrij staat om een deel(tje) van hun salaris af te staan. Dat hebben ze in 2001 bij een voorgaande crisis ook gedaan.

De kritiek die donderdag werd geuit, richt zich echter feitelijk op de invulling van het koningschap als zodanig. Sommige partijen willen het huidige constitutionele koningschap omvormen naar een ceremonieel. Met een debat zoals dat donderdag is gevoerd, maken ze de bodem rijp voor een dergelijke omwenteling. Het geld dat nu aan het koningshuis wordt uitgegeven is dan ook niet het echte probleem waar het de partijen om gaat. Laten ze dat eerlijk toegeven. Een ceremonieel koningschap kost immers nauwelijks minder dan een constitutioneel.

Het linkse deel van de Kamer wil gewoon de macht van het Koninklijk Huis inperken. Dat zou verlies zijn. Nog altijd heeft ons koningshuis een samenbindende functie die zeker in moeilijke tijden van betekenis is. Tegelijk moeten de Oranjes zich bewust zijn dat ze zelf ook geen aanleiding tot kritiek moeten geven. Dat hebben ze de achterliggende maanden kennelijk wel eens vergeten.