Na drie vette jaren waarin er meer mensen dan ooit aan het werk gingen, dreigt de situatie op de Nederlandse arbeidsmarkt nu in rap tempo te verslechteren. „Het gaat heel erg snel, we gaan in een ongekend tempo van goed naar slecht”, aldus Michiel Vergeer, hoofdeconoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
In de periode van oktober tot en met december waren gemiddeld 285.000 mensen werkloos, dat is 3,7 procent van de beroepsbevolking. In de voorgaande periode bedroeg de werkloosheid 3,6 procent.
Het CBS telde in de laatste drie maanden van het jaar, na een correctie voor storende seizoensinvloeden, 300.000 werklozen, 7000 meer dan in de periode van september tot en met november.
Er waren daarmee nog altijd 16.000 werklozen minder dan een jaar eerder, maar dat is de kleinste winst op jaarbasis sinds 2005.
De werkloosheid zal onder druk van de snel verslechterende economie in de komende tijd waarschijnlijk alleen maar toenemen.
„De voortekenen zijn niet gunstig. De werkloosheid reageert altijd met vertraging op de ontwikkeling van de economie”, aldus Vergeer.
Het CBS zette in de afgelopen maanden al bijna alle economische indicatoren op oranje of op rood.
Vooral de snel toenemende werkloosheid onder jongeren (15 tot en met 24 jaar) baart de CBS-woordvoerder zorgen. In het laatste kwartaal van vorig jaar zaten 8000 meer jongeren zonder baan dan een jaar eerder.
„Dat zijn waarschijnlijk jongeren die de arbeidsmarkt niet meer op kunnen komen en jonge werknemers met flexibele contracten die als eerste hun baan kwijtraken.”
Minister Donner (Sociale Zaken) gaf donderdag aan dat de instroom in de werkloosheidsuitkering (WW) in de eerste weken van dit jaar al ruim twee keer hoger lag dan een jaar eerder.
Dit komt voor een deel door de in december ingevoerde werktijdverkorting, de regeling waarbij bedrijven die zijn getroffen door de financiële crisis hun personeel met behulp van geld uit de WW-pot korter kunnen laten werken.
„De mensen die gebruikmaken van de mogelijkheden voor werktijdverkorting worden niet bij de werkloosheid geteld. Maar zij zijn wel de aankondiging van wat nog komen gaat”, aldus Vergeer.
Ruim 350 bedrijven in Nederland maken inmiddels gebruik van de tijdelijke regeling.
Ondanks de verslechtering in de laatste maanden was 2008 volgens Vergeer „een prachtig jaar” voor de Nederlandse arbeidsmarkt.
De werkloosheid lag afgelopen jaar met gemiddeld 3,9 procent op het laagste niveau van de afgelopen zes jaar. Daarbij ging het recordaantal van 7,4 miljoen mensen in Nederland minimaal twaalf uur per week betaald aan de slag.
„De arbeidsparticipatie is enorm gestegen. Die steeg onder vrouwen nog aanzienlijk harder dan bij mannen, maar nam vooral onder ouderen sterk toe. Men werkt langer door.”
Deze ontwikkeling kan in een economische neergang echter ook een keerzijde hebben. „Conjunctureel kan de klap hard aankomen. We hebben nooit zo’n grote beroepsbevolking gehad, die mensen kunnen ook weer afvallen”, waarschuwt Vergeer.