”Zijn lof in de eilanden”
Auteur: L. J. van Valen
Uitgeverij: De Sleutel, Leerbroek, 2002
ISBN 90 76803 137
Pagina’s: 139
Prijs: € 13,50.

Een onvruchtbaar eiland, grotendeels overdekt met heide, moerasveen, plassen en rotsen. Met deze sfeertekening van het Schotse eiland Lewis zet L. J. van Valen zijn nieuwste boek ”Zijn lof in de eilanden” in. Lewis is een onherbergzaam oord; vele eeuwen lang was het ook in geestelijk opzicht een onvruchtbaar oord. Maar dat laatste kan verkeren.

Een onaangenaam eiland, waar ruwe stormen woeden en grauwe regenbuien lange dagen vullen. Golven beuken op de rotsachtige kusten.

Heidendom en duisternis hielden de eilandbewoners eeuw in eeuw uit gehuld in dikke duisternis. Lewis was in de greep van een donkere mengeling van heidendom en roomse bijgelovigheden en leek niet ontvankelijk voor hemelse invloeden. Het boek ”Zijn lof in de eilanden” besluit echter met ontroerende woorden: hoe rijpe schoven worden ingezameld in de hemelse voorhoven, ook uit Lewis.

Lewis is het grootste eiland van de Hebridengroep voor de noordwestkust van Schotland. In zijn boek ”Gelijk de dauw van Hermon” had Van Valen reeds een hoofdstuk over Lewis opgenomen. Het nu verschenen boekje is daarvan een nadere uitwerking. Een bezoek aan het eiland in 1999 inspireerde Van Valen tot het schrijven van dit geschrift.

Staand water
De Reformatie veranderde aanvankelijk nauwelijks iets aan het heidendom op Lewis. Wanneer zou het dorre land van Lewis tot „staand water worden?” vraagt de auteur zich af. De Heere ging echter wonderen doen. Gaandeweg brachten bijbelgetrouwe predikers de boodschap van zonde en genade, van schuld en vergeving. Het eerste zaad werd gezaaid, door Donald Morrison, door John Downie, door Lachlan Mackenzie en Alexander Macleod. Ook wisten godvrezende catechiseermeesters en schoolmeesters op afgelegen posten de harten van kinderen en ouders te bereiken.

De eerste bedieningen van het heilig avondmaal trokken 800 tot 900 mensen. Maar toen het zaad echt wortel schoot en de diepte zocht, bleven er nog zes mensen over die voor de bediening om een penning vroegen. „Ere aan God voor deze wonderlijke verandering”, schreef ds. Macleod in zijn dagboek. Velen waren in tranen. Er werd veel geweend. „Moge ik Zijn weldaden nooit vergeten.”

Bekeringen
Het ijs op Lewis scheen gebroken. „De eeuwenlange onverschilligheid veranderde in een intense belangstelling voor de eeuwige dingen”, schrijft Van Valen. „De Geest had de dorre beenderen aangeraakt.”

Verschillende bekeringen worden in ”Zijn lof in de eilanden” beschreven. Zoals die van Norman Macleod, die voorheen vaak dronken was en zich onzedelijk gedroeg. Door een eenvoudig bijbelwoord van een schoolmeester werd hij in zijn hart geraakt en werden „zijn blinde zielsogen geopend voor de onnaspeurlijke rijkdommen van Christus.” Of de doedelzakspeler John M’Kae. Voor de eerste maal in zijn leven had hij een eigen Bijbel in zijn handen. „Enkele maanden later ging hij heen met het Woord in zijn hart, want met recht kan worden gezegd dat hij dit had opgegeten.”

Als derde voorbeeld kan worden genoemd Malcolm Macleod, een man van 95 jaar. Hij was „zat van dagen en zijn afgestompte geest wilde zich niet richten op zijn eeuwige toekomst.” Eenvoudige preekaantekeningen van zijn dochter deden hem wakker schrikken. Bij de volgende avondmaalsbediening droegen vrienden de grijsaard naar de tafel. „De gehele menigte was bewogen toen zij de stokoude Malcolm als een Mefiboseth zagen aanzitten aan de tafel van de meerdere David.”

Obstakels
De eilandbewoners bleven ook mensen die na de zondeval zijn geboren. Lewis is geen hemel op aarde geworden. Dat kan ook niet, want dan begon de hemel te vroeg. Mensen blijven in zichzelf altijd obstakels in het werk van de Geest, doen niets anders dan tegenwerken, tegenstribbelen, weglopen, altijd alles bederven. Dat bleek op Lewis niet anders te zijn. Maar, wat waar is, dat is waar. De regenwolk van de Geest heeft ook boven Lewis haar zegen uitgestort.

”Zijn lof in de eilanden” is een erg eenvoudig uitgevoerd boekje en dus naar verhouding best prijzig.

(