De aartsbisschop van Canterbury en geestelijk leider van de Anglicaanse Kerk sprak dinsdag onverwacht voor de tweede keer sinds de opening van de conferentie de ongeveer 650 aanwezige bisschoppen toe. De Lambethconferentie wordt zondag afgesloten.

Williams schetste in zijn toespraak de posities van de rivaliserende ’partijen’ binnen de Anglicaanse Kerk: de „traditionele gelovige” en de „niet-zo-traditionele gelovige.” De aartsbisschop deed een poging zich voor te stellen „wat mensen aan beide kanten in ons huidige meest pijnlijke debat hopen dat anderen hebben gehoord of beginnen te horen in de tijd dat we hier bij elkaar zijn.”

Na de twee schetsen concludeerde de aartsbisschop dat er sprake is van „twee werelden van gevoelens en verwachtingen, tweemaal een roep om ruimhartigheid.” Van beide zijden vraagt ruimhartigheid jegens de andere partij concessies en offers. „Maar dat is de uitdaging”, aldus Williams. „Als beide partijen ruimhartig zouden kunnen luisteren en reageren, zouden we misschien meer iets van een gesprek van gelijken kunnen hebben; zelfs iets meer van een kerk.”

Zo’n open houding ten opzichte van elkaar is volgens de aartsbisschop alleen mogelijk „als we gevangen zijn door het echte centrum, het hart van God, waaruit de impuls van een eeuwige ruimhartigheid vloeit die schept en heelt en belooft. Juist deze ruimhartigheid steunt onze missie en dienst in de Naam van onze Heere. En we zijn geroepen juist dit elkaar te laten zien.”

In plaats van elkaar te bedreigen met de dood, moeten we elkaar het leven gunnen, aldus Williams. „En dat vraagt verandering. Ik heb er geen geheim van gemaakt wat naar mijn mening die verandering moet zijn: een overeenkomst waarin duidelijk wordt gemaakt dat het nodig is dat we naar elkaar toe groeien; waarin ook wordt erkend dat niet iedereen die weg zal kiezen. Ik zie op dit moment geen andere weg om te voorkomen dat de kerk nog verder uit elkaar valt.”

Williams eindigde met een vraag: „Hoe u hier ook over denkt, stel op z’n minst uzelf deze vraag: nu ik de andere persoon, de andere partij heb gehoord, zo volledig en integer als ik kan, welk ruimhartig initiatief kan ik nemen om te komen tot een nieuwe en veranderde gemeenschapsrelatie in Christus?”

Volgens een van de bisschoppen viel er na de rede van Williams een stilte in plaats dat er applaus klonk. De bisschop zei te kunnen zien dat de aartsbisschop „eerlijk en emotioneel betrokken” was. „Ik waardeer zijn strijd. De afwezigheid van een groot aantal bisschoppen doet hem pijn, dat blijkt steeds weer als hij spreekt. Als hoofd en beschermer van de familie is hij erop gebrand haar weer bij elkaar te krijgen.”