Hij maakte het recent nog mee. Een echtpaar dat al een scheidingsconvenant had opgesteld, klopte bij stichting Schuilplaats aan om hulp, „want eigenlijk wilden ze allebei niet scheiden.” Inmiddels voerde maatschappelijk werker Arnoud Bakker diverse gesprekken met het stel en gloort er hoop op de herleving van hun huwelijk.
In het kantoor van het Diaconaal Maatschappelijk Werk (DMW) in Sliedrecht, onderdeel van stichting Schuilplaats, ziet maatschappelijk werker Arnoud Bakker geen reden deze veronderstelling in twijfel te trekken. „Er is op dit vlak inderdaad veel winst te boeken.” Om de bezinning op het huwelijk te stimuleren heeft Schuilplaats een werkboek gemaakt dat echtparen helpt hun relatie op allerlei fronten onder de loep te nemen en er bewust in te investeren. In het najaar hoopt de stichting een cursus aan te bieden die hierop is gebaseerd. „Echtparen kunnen zo samen op een laagdrempelige manier hun relatie een nieuwe impuls geven”, zegt Bakker.
Huwelijkscatechese
Van het totale aantal hulpvragen dat stichting Schuilplaats vorig jaar te verwerken kreeg, betrof 40 procent relatieproblemen. Ook Bakker spreekt wekelijks echtparen van wie het huwelijk zijn oorspronkelijke glans heeft verloren. „Vaak komen ze binnen met de opmerking dat ze uit elkaar zijn gegroeid, elkaar niet meer begrijpen.”
Het valt de maatschappelijk werker op dat zulke stellen, vrijwel altijd lid van een van de reformatorische kerken, steeds vaker openstaan voor de gedachte dat scheiden een reële optie is. Daarmee hebben ze volgens hem een belangrijke wissel omgezet. „Ik begrijp hoe moeilijk een situatie kan zijn, maar als je die gedachte toelaat, zet je de deur naar een scheiding op een kier. Ik zou zeggen: Doe de deur dicht. Neem als uitgangspunt dat je samen verder moet omdat je elkaar trouw hebt beloofd. Liefhebben is niet alleen een gevoel. Je moet er ook aan werken, onder de zegen van de Heere.”
De nood die hij in huwelijken waarneemt, stimuleert Bakker intussen ook nadrukkelijk aandacht voor preventie te vragen. „Hulpverleners van Schuilplaats leveren regelmatig een bijdrage aan huwelijkscatechese in kerkelijke gemeenten. Het gaat bijvoorbeeld om een programma van drie avonden: twee worden verzorgd door een predikant, de derde door een hulpverlener, die ingaat op de relationele aspecten van het huwelijk.”
Biedt één avond bezinning op het onderhouden van een goede relatie voldoende toerusting voor een huwelijk?
„Eén avond is beperkt, maar het is in elk geval een aanzet. Ik ben blij met iedere vorm van aandacht die er voor dit onderwerp is. Het is vaak een zoeken naar mogelijkheden die bij het karakter van een gemeente passen. Onlangs hebben we een training verzorgd voor echtparen die in hun eigen kerk aanstaande bruidsparen een huwelijkscursus gaan geven. In die gemeente wordt ook nagedacht over een specifiek programma voor stellen die ongeveer tien jaar zijn getrouwd. Dat zijn positieve ontwikkelingen.”
Bakker is ervan overtuigd dat kerken een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de verdieping van huwelijksrelaties. „Een prachtig voorbeeld is een gemeente waar stellen die nog niet zo lang zijn getrouwd over hun huwelijk in gesprek gaan met langer gehuwde echtparen. Dat gebeurt in een informele sfeer, in een vertrouwde omgeving, waarbij het belangrijk is dat de deelnemers zich naar elkaar toe kwetsbaar durven op te stellen.”
Hoewel een kerkenraad op dit vlak een stimulerende rol kan spelen, ligt de verantwoordelijkheid uiteindelijk bij de gehuwden zelf, stelt Bakker. „Echtparen moeten inzien dat het belangrijk is in hun relatie te investeren en zullen iets moeten dóén met de handvatten die ze krijgen aangereikt. Daartoe kun je hen niet dwingen. Een man en een vrouw moeten er bewust voor kiezen hun huwelijk hoog op hun prioriteitenlijst te zetten, het regelmatig te evalueren en zich steeds opnieuw aan elkaar toe te wijden. Voortdurende aandacht voor het huwelijk is cruciaal.”
Het klinkt in zijn oren als een open deur, maar steeds weer merkt Bakker dat het niet vanzelfsprekend is dat echtgenoten er voldoende tijd voor uittrekken om met elkaar in gesprek te zijn. „Veel mensen vinden hun huwelijk wel belangrijk, maar er zijn allerlei dringende zaken die voorrang krijgen op investeren in de relatie. Vraag jezelf regelmatig af of je investeert in datgene wat je het belangrijkste vindt.”
Hoe signaleer je tijdig dat een huwelijk dreigt te ontsporen?
„Dat is lastig aan te geven. Het gaat om een individuele beoordeling van de relatie. Vaak begint het met het gevoel: het gaat niet goed, investeren we wel genoeg in ons huwelijk? Een belangrijke vraag is ook: voel ik me door de ander gekend, durf ik open te zijn? Als je zaken voor elkaar verzwijgt, kan dat erop duiden dat je huwelijk onder druk staat.”
Herkenning
Bakker adviseert mensen die twijfels hebben over de kwaliteit van hun huwelijk daarmee niet te blijven rondlopen, maar ze bespreekbaar te maken. „Wees er onderling open over en deel ze in vertrouwen met andere stellen.” Bakker wijst ook op de mogelijkheid naar de hulpverlening te stappen. „Dat is geen teken van zwakte, integendeel. Soms zijn enkele gesprekken met een hulpverlener voldoende om een huwelijk weer goed op de rails te krijgen. De praktijk leert dat hoe eerder mensen komen, hoe makkelijker het is om dingen te veranderen.”
Wat te doen als een van de echtgenoten de noodzaak daarvan inziet, maar de ander wil niet meewerken?
„Dat is een moeilijk punt. Wij vragen mensen altijd samen te komen, want je kunt niet met een persoon aan een relatie werken. Soms klopt er iemand bij ons aan van wie de partner niet wil meekomen. Dan adviseren we toch te zoeken naar mogelijkheden om dit open met elkaar te bespreken. Wat betekent de trouwbelofte voor je? Hoe ga je om met de beide pijlers van het huwelijk: liefde en trouw?”
In hoeverre speelt het christelijke karakter van Schuilplaats een rol bij het bieden van praktische handvatten voor de verbetering van een huwelijk?
„Het christelijke karakter is verweven in de handvatten die we aanreiken. Het geloof is vaak een gezamenlijke basis in een huwelijk, ook al is er veel onenigheid. Het vertrouwen op God biedt een hogere norm dan ons eigen gevoel. Dat kan mensen brengen tot zelfverloochening. Daardoor kunnen ze de minste zijn en ervan afzien op hun rechten te staan.”
Welk Bijbelwoord zou u mensen met het oog op hun huwelijk graag meegeven?
„”Ken Hem in al uw wegen”, dus ook in je huwelijk, Spreuken 3. Laat dat het fundament zijn. Het is mooi als je als christelijk echtpaar samen leeft in verbondenheid met de Heere God, en daarop steeds weer kunt terugvallen. Laat genade de voeding voor je huwelijk zijn. In de genade die we van God ontvangen kunnen we genadig zijn naar elkaar. Dat is de belangrijkste basis voor een huwelijk.”
Dit is het zevende deel in een serie artikelen over echtscheiding.
„Investeer voortdurend in je huwelijk”
Om een huwelijk goed te houden, is het nodig er voortdurend in te investeren, zegt Arnoud Bakker. Met zeven tips maakt de maatschappelijk werker zijn advies concreet.
Durf keuzen te maken; voorkom dat je te veel wilt. Zet je huwelijk hoog op je prioriteitenlijst, ook als het goed gaat. Doe dingen waar je met elkaar van geniet. In de verkeringstijd gaat dat vaak vanzelf, maar in je huwelijk kun je op een punt komen dat je daar bewust voor moet kiezen.
Spreek met elkaar over elke nieuwe fase die in je huwelijk aanbreekt, bijvoorbeeld bij de geboorte van kinderen. Ga op zoek naar een nieuwe balans en maak praktische afspraken.
Heb reële verwachtingen naar elkaar. Verwacht niet dat de ander perfect is. Te hoge verwachtingen van de partner zijn een grote bron van spanning in een huwelijk.
Wees je bewust van de verschillen tussen man en vrouw. Dat helpt je de ander beter te begrijpen.
Kies ervoor open en eerlijk naar elkaar te zijn. Kwetsbaarheid en vertrouwen zijn niet alleen een gevoel.
Accepteer de ander zoals hij of zij is. Acceptatie is de basis waarop de ander mogelijk een aantal punten kan veranderen.
Kies ervoor te denken aan wat goed gaat in je huwelijk in plaats van alleen naar de negatieve kanten te kijken en die te benadrukken.
