„Mijn vrouw reed in 1997 terug naar ons dorp. Zij was de eerste die aankwam op de plek waar strijders van het Verzetsleger van de Heer (LRA) een landmijn hadden geplaatst. Haar auto reed op de mijn en zij werd aan stukken gereten. Het deed me zo’n pijn. Ik voelde me als een boom die van boven naar beneden gespleten was. Ik kon het niet geloven. Ik ben nog steeds niet geheel genezen van het verdriet. Sinds haar dood heb ik mijn leven gewijd aan werken voor vrede.Het zwaarst hier in het noorden van Uganda is dat iedere familie door deze oorlog is getroffen. De LRA heeft burgers als doelwit. Als de rebellen bijvoorbeeld een kind hadden ontvoerd, dwongen ze dat kind om anderen uit het dorp te ontvoeren of te doden. Dat heeft voor veel animositeit gezorgd binnen families en gemeenschappen.

In onze cultuur en ook in het christendom is het onze opdracht verzoening te brengen. Daar moet ik als religieus leider gehoor aan geven. Voor mij is de weg van God de enige manier van leven. Die weg was al lang geleden, voordat de zendelingen hier kwamen, geopenbaard aan onze voorouders. Daardoor is ons rechtssysteem gericht op vergeving en verzoening. Het gaat erom dat een dader in het openbaar zegt: „Ik ben schuldig.” Dan wil mijn gemeenschap vergeven.

Dit systeem van schuldbekentenis, vergeving en verzoening herstelt gebroken relaties en het brengt heling in de harten van mensen aan beide kanten van het conflict. Het maakt slachtoffers vrij van bitterheid, want als je een geliefde verliest, ben je bitter en boos. Ons systeem bevrijdt slachtoffers van het verlangen wraak te nemen. Aan de andere kant werkt vergeving ook helend voor de misdadiger. Hij wordt verlost van zijn schuldgevoel.

Het is de benadeelde gemeenschap die vergeeft. Die vergeving brengt een grote verandering in een situatie van geweld en dood. Dat is wat we echte gerechtigheid noemen. In de westerse wereld richt gerechtigheid zich op het straffen van de misdadiger. Dat leidt tot polarisatie. Ons systeem leidt tot verzoening tussen bevolkingsgroepen.

De wet van oog om oog, maakt de wereld blind. Een leven voor een leven, maakt de wereld leeg.

Dit is een nieuw concept in de wereld. Het concept van genade en vergeving. Veel mensen hebben moeite het te begrijpen. Het Internationaal Strafhof in Den Haag wil LRA-leider Kony en enkele topcommandanten berechten en veroordelen. Ik hoop dat het strafhof bereid is de arrestatiebevelen in te trekken nadat wij ons met de rebellen hebben verzoend, want anders komen de rebellen nooit uit de jungle tevoorschijn. Dan wordt het nooit echt vrede.

Ons verzoeningsritueel heet Mato Oput. Alle rebellen die terugkeren uit de jungle, zullen het ritueel ondergaan. Het is gericht op het veranderen van misdadigers.

Als ik je vergeef, vraag je je af waarom ik dat doe. Het stemt tot nadenken. Je beseft dat je schuldig bent en dat je moet veranderen. Die gelegenheid moeten we elkaar bieden. Mato Oput behoort tot de Ugandese cultuur, maar het is volgens mij ook Bijbels.

Net als God haten we een crimineel niet. Een crimineel is nog steeds deel van de gemeenschap. Daarom moet de relatie hersteld worden, zodat hij kan veranderen.

De LRA heeft veel gruweldaden begaan. Als wij de rebellen of hun leiders doden, wat lossen we dan op? Zelfs als je Kony doodt, neem je mijn pijn niet weg. Maar als we Kony kunnen veranderen, door hem te vergeven, dan neemt Kony afstand van zijn misdaden. Daar begint het proces van heling.

In het westerse model van gerechtigheid isoleren jullie misdadigers van de samenleving als ongewenste elementen, stoppen hen in de gevangenis. Wij doen dat niet. Wij zeggen: accepteer de ander als mens. Daarna moeten we hem helpen om zijn zonden te zien.

Wij moeten Kony laten merken dat wij hem vergeven als hij zijn schuld belijdt, dat wij het menen. Ik vertrouw erop dat Kony kan veranderen. Hij kan veranderen in een goed persoon, want verandering komt van God.

Ware gerechtigheid houdt in dat wanneer je tegen iemand die een misdaad heeft begaan tegen jou, je kunt zeggen: „Ik vergeef je.” Dat is de enige gerechtigheid die de wereld kan redden.”

voetnoot (u17(Dit is het eerste deel van in een serie over het vredesverdrag tussen regering en rebellen in Uganda.