Buitenland

Evangelicals en politiek

BIBLEBELT - Met de term biblebelt (letterlijke vertaling: Bijbelgordel) wordt een groot deel van het zuidoosten van de Verenigde Staten aangeduid. Het gaat om de streek tussen Florida in het oosten en Texas in het westen; de meest noordelijke staten van deze Bijbelgordel zijn Kansas, Missouri en Virginia. Tegenwoordig wordt ook wel gesproken van ”enclaves van de biblebelt”. Daarmee worden plaatsen bedoeld die buiten bovengenoemd gebied liggen, maar waar de evangelicals wel sterk vertegenwoordigd zijn, zoals: Prescott (Arizona), Colorado Springs (Colorado), Grand Rapids (Michigan), Wheaton (Illinois), Lancaster (Pennsylvania) en Orange County (Californië).

4 January 2008 22:42Gewijzigd op 14 November 2020 05:25

Gedurende de koloniale periode (1607-1776) hadden de anglicanen in het zuiden van de huidige VS een dominante rol. Als gevolg van de opwekkingen gedurende de 19e eeuw kregen de baptisten en -later- de pinkstergemeenten meer en meer betekenis, waardoor het gebied van de huidige biblebelt een godsdienstige omslag maakte.

In deze regio heeft het evangelicaal protestantisme een belangrijk stempel op het maatschappelijke en culturele leven gezet, mede door de grote aanhang in dit gebied van de Zuidelijke Baptisten, met 16 miljoen leden in de VS de grootste protestantse denominatie in dat land. De Zuidelijke Baptisten zijn over het algemeen Bijbelgetrouw en hebben een conservatieve inslag. Die typering is ook te geven van de pinksterkerken, zoals de Assemblies of God, die hier sterk vertegenwoordigd zijn.

De term biblebelt werd in 1924 voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse journalist H. L. Mencken die zeer gebeten was op Bijbelgetrouwe christenen, vooral omdat deze de evolutietheorie afwezen. Tegenwoordig blijken journalisten overigens ook wel het middenwesten van de Verenigde Staten als de biblebelt aan te duiden. Dat is echter misleidend. In dat gebied is een substantieel deel van de bevolking wel kerkelijk maar niet per definitie aangesloten bij Bijbelgetrouwe denominaties. Dit oneigenlijke gebruik komt vooral voor tijdens de verkiezingsstrijd. Het middenwesten bleek de achterliggende veertig jaar steeds voor een Republikeinse kandidaat te stemmen.

BORN AGAIN - Evangelicale christenen die zich ”born again” noemen, zeggen daarmee dat hun geloofsovertuiging is gebaseerd op een persoonlijke bekering en dat ze in hun dagelijks leven uitdrukking willen geven aan hun geloof. Sommigen van deze christenen zetten wel de letters BA achter hun naam, hetgeen verwarring kan oproepen met de afkorting voor de wetenschappelijke graad van bachelor.

De term born again raakte in de VS eind jaren zestig in gebruik, mede door het optreden van de Jezusbeweging. In 1976 publiceerde Charles Colson, de man die het brein was achter het Watergateschandaal, zijn persoonlijke bekeringsverhaal onder de titel ”Born Again”. In de media werd nadien soms de term ”Born Again Movement” gebruikt om dat deel van de evangelicals aan te duiden dat bewust christen wil zijn.

Inmiddels zijn er evangelicals die zeggen dat de term born again „een lege huls” is geworden. Recent zei de Amerikaanse historicus Leo Ribuffo: „Born again is een recyclingterm geworden. Hij betekent niet veel meer. Clinton noemde zich ook BA, maar hij zou beslist niet door een onderzoek van de opwekkingsprediker Jonathan Edwards heen komen.”

CIVIL RELIGION - De term ”civil religion” is de Engelse vertaling voor ”burgerlijke godsdienst”, een begrip dat door de Franse filosoof Rousseau voor het eerst werd gebruikt in zijn ”Du Contrat social” (1763). Hij bedoelde daarmee de gemeenschappelijke overtuiging die belijders van verschillende godsdiensten hebben dat er een god bestaat die zicht met hun natie bemoeit. Die overtuiging delen de meeste Amerikanen. Niet voor niets is hun nationale zinspreuk: ”In God we trust”.

In de tweede helft van de 20e eeuw werd de term civil religion meer specifiek voor de Amerikaanse samenleving gebruikt, waar ondanks de scheiding tussen kerk en staat een publieke godsdienst is ontstaan met als belangrijkste kenmerken:

1. Er bestaat een God en Zijn wil kan worden gekend.

2. Gods plan wordt gerealiseerd door het democratische stelsel.

3. Het Amerikaanse volk is door God uitverkoren als Zijn volk (Gods own country).

4. Amerika heeft van God een bijzondere missie gekregen in de moderne wereld.

Religie is voor de Amerikanen dus een belangrijk element van hun nationale identiteit. In de beleving van veel Amerikanen is de president daarom meer dan een staatshoofd. Hij heeft de rol van vader des vaderlands, van profeet en priester van het volk.

De civil religion is er de achtergrond van dat bij de ambtsaanvaarding van Amerikaanse presidenten veel gedachten en symbolen uit het christelijke geloof gebruikt worden en dat Amerikaanse presidenten in hun redevoeringen geregeld verwijzen naar woorden uit de Bijbel. Omgekeerd draagt de civil religion er ook toe bij dat in veel kerken nationale symbolen zijn terug te vinden. Te denken valt aan de Amerikaanse vlag in het liturgisch centrum van de kerken en aan nationale liederen in de kerkelijke liedbundels.

Strikte evangelicals grijpen het idee van de civil religion aan om te pleiten voor een terugkeer naar de tijd dat Amerika volgens hen een echt christelijke natie was. Zij zien het orthodoxe protestantisme als de grondslag van de Verenigde Staten. Progressieve evangelicals en meer liberale vertegenwoordigers van de grote gevestigde kerken betwisten dat er ooit sprake is geweest van een christelijk Amerika.

EVANGELICALS - Verzamelnaam voor kerken en groepen die Bijbelgetrouw willen zijn. Zowel overtuigde calvinisten als uitgesproken arminianen rekenen zich tot de evangelicale beweging. Er zijn dus theologen binnen deze beweging die de leer van de verkiezing en de verwerping onderschrijven en de noodzaak van wedergeboorte en bekering prediken. Er zijn ook evangelicals die de vrije wil en de algemene verzoening leren. In verschillende verklaringen uit de jaren negentig en het begin van deze eeuw hebben groepen vooraanstaande evangelicale theologen uitgesproken te leren:

1. dat de Bijbel het onfeilbare en gezaghebbende woord van God is;

2. dat de mens verloren ligt door eigen zonde en schuld en niet in staat is enig goed te doen;

3. dat wedergeboorte en persoonlijke bekering nodig zijn;

4. dat ieder mens verzoening nodig heeft door het bloed van Jezus Christus;

5. dat de Heilige Geest het werk van Christus moet toepassen;

6. dat gelovigen geroepen zijn een heilig leven te leiden en zich in moeten spannen voor de verbreiding van het Evangelie.

Behalve dat een aantal kerken expliciet gerekend wil worden tot de evangelicale stroming, zijn er ook evangelicals in de traditionele kerken. Daar worden ze wel aangeduid als de ”Confessing Movement” (= belijdenisbeweging). Verder onderscheiden de evangelicals zich binnen en buiten de traditionele kerken door grote maatschappelijke betrokkenheid.

FUNDAMENTALISME - Met de term fundamentalisme worden binnen het Amerikaanse protestantisme die kerken en groepen aangeduid die geloven in de letterlijke inspiratie van de Bijbel en die de Schrift een allesbeslissend gezag toekennen. Er ligt in de prediking van fundamentalisten een accent op persoonlijke bekering en (vaak) leeft een sterke verwachting van de wederkomst van Christus.

De aanduiding is ontleend aan een serie publicaties over de Bijbelse grondwaarheden die tussen 1910 en 1915 in Amerika verscheen onder de titel ”The Fundamentals”. Deze twaalfdelige reeks werd opgezet en gefinancierd door de Californische oliemagnaat Lyman Stewart. Hij zorgde ervoor dat 3 miljoen exemplaren van ieder deeltje gratis werden verspreid onder ambtsdragers en kerkelijke werkers in de Angelsaksische wereld. Medewerkers aan deze reeks waren onder meer de theologen Benjamin B. Warfield en James Orr.

Stewarts doel met dit project was de Bijbelse waarheden te verdedigen tegen de aanvallen van het moderne denken en de liberale theologie. Die motieven hebben ook de verdere geschiedenis van de fundamentalistische beweging gestempeld. In 1923 schreef de presbyteriaanse nieuwtestamenticus van Princeton, J. Gresham Machen, het boekje ”Christianity and Liberalism”, waarin hij een frontale aanval deed op het moderne denken dat veld won binnen de traditionele kerken. Het ontkennen van de verzoening door de kruisdood van Christus noemde Machen „het vestigen van een nieuwe religie.”

In de jaren twintig verzetten fundamentalistische christenen zich onder leiding van de democratische politicus William Jennings Bryan tegen het onderwijs op scholen in de evolutietheorie. Verschillende zuidelijke staten voerden daartegen een verbod in. In 1925 wonnen de fundamentalisten een proces tegen John T. Scopes, die bij het vak biologie zijn leerlingen in het darwinisme had onderwezen. Met name dit verzet van fundamentalisten tegen de moderne wetenschap heeft hen nadien het stempel ”achterlijk” gegeven. In het midden van de vorige eeuw raakten zij gemarginaliseerd en namen ze nauwelijks deel aan het publieke debat.

Sinds de jaren zeventig presenteren de fundamentalisten zich weer nadrukkelijk in de media en in de politiek. Een belangrijke impuls daartoe werd gegeven door (televisie)dominees als Jerry Falwell en Pat Robertson. In politieke zin kregen ze vanaf 1980 meer betekenis. Reagan wist hen voor de Republikeinse Partij te winnen en sindsdien hebben de fundamentalisten steeds de kandidaten van deze partij gesteund.

Het is een misvatting om evangelicals en fundamentalisten over een kam te scheren. De meeste evangelicals zijn geen fundamentalisten omdat ze minder scherp de moderne cultuur afwijzen dan het fundamentalisme doet.

NAE - De National Association of Evangelicals (NAE) is de koepel van evangelicals in de Verenigde Staten. Per 1 januari van dit jaar waren 61 kerkelijke denominaties met in totaal ongeveer 45.000 plaatselijke gemeenten, 43 academische instellingen en 254 christelijke organisaties aangesloten bij de NAE.

Doelstelling van de NAE is als christelijke kerken en instellingen gezamenlijk een Bijbels geluid in de Amerikaanse samenleving uit te dragen. Daarnaast is ze een belangrijke schakel in het contact tussen de evangelicals en de overheid. De organisatie is in 1942 opgericht en heeft haar hoofdkwartier in Washington. Sinds het aftreden van Ted Haggard, de predikant die in november 2006 wegens seksuele relaties in opspraak raakte, is Leith Anderson de president van de NAE.

SCHEIDING KERK EN STAAT - De scheiding tussen kerk en staat is een van de kenmerken van de Amerikaanse democratie. Het is strikt genomen onjuist te stellen dat dit een grondwettelijk beginsel is. De scheiding van kerk en staat is namelijk niet omschreven in de constitutie van 1787, maar ze is wel vastgelegd in het Eerste Amendement op de grondwet (1791). In dit amendement wordt verklaard dat „het parlement geen enkele wet zal afkondigen die één geloof eerbiedigt, noch een wet die enige geloofsbeleving verbiedt.” In een brief aan de baptistengemeente in Danbury (Connecticut) noemde Thomas Jefferson (de derde president van de VS (1801-1809)) deze formulering de „wall of separation between church and state”, oftewel de scheiding(swand) tussen kerk en staat.

Deze scheiding was eerder vastgelegd in een verdrag van 1796 tussen het nieuwe Amerika en het Noord-Afrikaanse Tripoli. Daarin wordt Amerika een land genoemd „dat niet op enigerlei wijze is gegrondvest op het christelijk geloof.” Dit verdrag werd goedgekeurd door het parlement.

De meeste historici zijn het erover eens dat deze scheiding was bedoeld om alle godsdienstige denominaties van overheidsbemoeienis te vrijwaren maar ook om de bevoorrechting van een bepaalde kerk door de staat te vrijwaren. De eerste kolonisten waren ook juist uit hun geboorteland vertrokken omdat ze als godsdienstige minderheid de druk van de staatskerk hadden gevoeld.

De scheiding van kerk en staat is vooral in de achterliggende eeuw geregeld punt van discussie en onderwerp van procesvoering geweest. Christelijke groeperingen beschouwen haar als een dwaling. Zij wensen een christelijke staat te vestigen. Omgekeerd zijn er niet-christelijke groepen die strijden tegen elke verwijzing naar het geloof in God, zoals bijvoorbeeld het aanroepen van Zijn naam bij het afleggen van de eed.

Dat heeft tot processen geleid waarvan verschillende eindigden voor het hooggerechtshof in Washington. Dit hof heeft de scheiding echter altijd overeind gehouden, laatstelijk nog in 1992 (Lee contra Weisman), waarbij het ging om de vraag of geestelijken mochten bidden bij de diploma-uitreiking op openbare scholen. Jefferson’s ”Wall of separation” en het verdrag met Tripoli werden daarbij verschillende malen genoemd in de argumentatie(s) van het hooggerechtshof.

Externe Links
Denktanks:

Center for Christian Statesmanschip
http://www.statesman.org/

Center for Law and Justice
http://www.aclj.org/

Council for National Policy
http://www.policycounsel.org/

Ethics and Public Policy Center
http://www.eppc.org/

Institute for Religion and Democracy
http://www.ird-renew.org/

John Birch Society
http://www.jbs.org

Judeo-Christian Council for Constitutional Restoration
Via verzamelsite: http://www.pfaw.org/

Organisaties op terrein van waarden en normen

Alliance Defense Fund
www.alliancedefensefund.org

Christian Coalition
http://www.cc.org/

Concerned Women for America
http://www.cwfa.org/