Op de reformatorische Prins Mauritsschool in Delft is speciale aandacht voor waarden en normen, zegt adjunct-directeur P. G. Roggeveen. Niet zo bijzonder gezien de identiteit, maar wel gezien het feit dat de school in een arbeiderswijk staat en dat er van de 300 leerlingen 25 procent niet-kerkelijk en 15 procent allochtoon is.

Net als op elke andere school komt het voor dat kinderen brutaal antwoorden, grof in de mond zijn of zelfs vloeken. Roggeveen herkent het voorbeeld van minister Heinsbroek -die onlangs de discussie over het herstel van waarden en normen aanzwengelde- dat ouders komen klagen als een leerkracht hun kind straf heeft gegeven. „Wij leggen dat uit. De ouders weten dat ze voor een christelijke school hebben gekozen. Meestal binden ze in en kiezen ze eieren voor hun geld. Een enkeling haalt z’n kinderen van school.”

De school heeft twee methodes van de Nederlandse Zondagsschoolvereniging aangeschaft om waarden en normen speciaal onder de aandacht te brengen: ”Omgaan met conflicten” en ”Omgaan met waarden en normen”. „We kleuren de methodes zelf wat in met de reformatorische mensvisie. We hanteren deze methodes voor alle leerlingen, van groep 1 tot en met groep 8.”

De eerste methode moet kinderen leren bij conflicten niet meteen erop los te meppen, maar er met woorden uit te komen. „Regels als: ”Tel maar tot tien”, en: ”Zoek een bemiddelaar op in de klas” helpen heel goed. Kinderen hebben er vaak een fijne neus voor wie in de klas als bemiddelaar kan optreden.”

Een andere manier om aandacht te geven aan waarden en normen is het binnen de school halen van de politie. „Politiemensen geven vier keer per jaar gastlessen over vandalisme, straffen en omgaan met elkaar. Ik ben vorig jaar met groep 8 naar een jeugdgevangenis geweest. Ik kan deze wisselwerking met de politie iedere school aanbevelen.”

Verder hanteert de school normale regels. „Als wij naar het gymlokaal gaan, lopen we netjes twee aan twee. We moeten ook reclame maken voor de Prins Mauritsschool, zeg ik dan.”

Een terugkeer van waarden en normen begint in het gezin, beseft ook Roggeveen. „Ouders zijn in de opvoeding vaak hun houvast kwijt. Ze beloven een fietsje, als het kind maar gehoorzaamt. Velen laten te vroeg het leidinggeven aan hun kinderen los. Een cursus opvoeding zou voor veel ouders goed zijn. Ze mogen best zeggen dat zij weten wat goed voor het kind is.”

In een commissie waarden en normen, zoals premier Balkenende voorstelt, ziet Roggeveen niet veel. „Daarmee red je het niet, ook al zet je hier tien commissies op. Terugkeer naar de waarden en normen van de Bijbel zou het beste zijn. Daarin staat ook wat God belooft bij zo’n terugkeer.”

Dat beseft ook politieman D. van Donselaar, chef noodhulp van de politie Zeist. Ook hij constateert evenwel dat zo’n terugkeer in de huidige geseculariseerde samenleving niet realistisch lijkt. En dus is hij wel blij met de hernieuwde aandacht voor waarden en normen. „Hoewel het beter eerder had kunnen gebeuren.”

De politieman signaleert overigens wel een voorzichtige kentering in de softheid waarmee de Nederlandse overheid zo’n zes jaar geleden nog overtredingen tegemoettrad. „Toen was er een praatcultuur. Dachten we dat een goed gesprek wonderen deed. Het bleef bij een waarschuwing. Tegenwoordig wordt er meteen duidelijk gestraft.”

Neem jongeren die winkeldiefstallen plegen. „Vroeger gingen we eerst praten. Soms kreeg zo’n gast geen dagvaarding omdat justitie andere prioriteiten had of omdat de dagvaarding bleef liggen. Tegenwoordig krijgt een dief meteen een HALT-werkstraf of een boete mee. Betaalt hij die niet, dan staat hij binnen drie maanden voor de rechter. Ook met verkeersovertredingen of agressief gedrag hanteren we ”zero tolerance” (geen tolerantie, red.).”

Veel ellende ontstaat vaak door het gebruik van alcohol en drugs. De laatste keer dat Van Donselaar met geweld moest optreden, was twee weken geleden tegen een amokmaker in een coffeeshop. „Die vecht eerst met anderen, maar keert zich bij onze komst tegen de politie.”

In het verkeer is een terugkeer naar normen nog verder te zoeken. „Het is vaak: hoe groter de auto, des te minder rekening men houdt met de ander.” De regels blijven echter van kracht. De maximumsnelheid voor brommers in de bebouwde kom is nog steeds 30 kilometer per uur en minister Heinsbroek mag geen 140 op de snelweg rijden. „Wij stellen de volgende prioriteiten: snelheid, door rood licht, gordel, alcohol, helmgebruik.”

Herstel van waarden en normen begint bij de opvoeding in het gezin, maar ook in de kinderopvang. „Het begint al heel jong. Ook het onderwijs en de politie moeten daar in samenhang aandacht aan besteden. Als er al een commissie waarden en normen komt, is het belangrijk dat daar mensen in komen die dicht bij de problemen zitten: uit het jeugdwerk, de verenigingen en het onderwijs.”

Dit is het tweede deel van een tweeluik over waarden en normen in de praktijk.