Dat stelt prof. dr. A. van der Meiden, communicatiewetenschapper en theoloog, in reactie op Heinsbroeks pleidooi voor de herinvoering van respect en fatsoen. „Campagnes hebben nog nooit gewerkt. Mensen nemen de informatie van een campagne zeker op, maar het werkt niet door. Dat blijkt uit tal van onderzoeken. Uit een Nijmeegse studie over het effect van een campagne tegen roken bleek dat de rokers ontzettend veel wisten van de gevaren van roken, maar ze laten hun sigaret pas liggen als er bijvoorbeeld in hun directe omgeving iemand aan de gevolgen overlijdt.”

Heinsbroek had zich eerst moeten afvragen wie een verandering in het gedrag van mensen kan aanbrengen, vindt Van der Meiden. „In dit geval kom je dan onmiddellijk uit bij het onderwijs. Daar kunnen kinderen en jongeren meekrijgen dat je respect hebt voor anderen. Veel ouders verwachten ook dat de school dat overbrengt. Het is niet voor niets dat veel niet-christelijke ouders hun kinderen naar christelijke scholen sturen.”

Verder hebben de ouders én de kerken een belangrijke taak bij het bijbrengen van normen en waarden. „Vooral ook de kerken. Ik had al lang een congres van alle grote kerken in Nederland verwacht over dit onderwerp.”

Heinsbroek komt met zijn pleidooi op een goed moment, stelt de hoogleraar, die ook ethicus is. „Het onderwerp normen en waarden leeft. Dat merk ik tijdens mijn vele lezingen voor bijvoorbeeld vrouwenbonden.”

Ook in het bedrijfsleven is Heinsbroeks hartenkreet de laatste jaren een item. „Sommige ondernemingen zijn er heel bewust mee bezig. Neem de Rabobank of de werkgeversorganisatie VNO-NCW. Die heeft pas een brochure ”Integer management” uitgebracht. Dat is natuurlijk ook gebeurd in verband met alle berichten over fraude. Er is zeker een markt voor Heinsbroeks ideeën.”

Is de minister niet te laat met zijn offensief? Van der Meiden: „Ik schrik wel eens van de weinige kennis die er ook in het bedrijfsleven rond ethiek is. Ik vraag me daarom af hoe mensen die zelf geen normen en waarden kennen, iets kunnen overdragen of een campagne in elkaar kunnen draaien. Er is de laatste decennia veel, heel veel overboord gegooid. Niet alleen wat betreft normen en waarden, maar ook qua etiquette: de gewone bejegening van mensen. De verloedering is heel irritant. De gedoogcultuur keert zich nu tegen ons. Ik twijfel of we niet al veel te ver heen zijn om nog op de goede weg terug te kunnen komen.”

Directeur drs. N. J. Teerds van de gereformeerde schoolbegeleidingsdienst BGS is ook niet al te positief gestemd over het voorstel van minister Heinsbroek. „Gedrag verander je niet met spotjes en praatjes. De aandacht voor normen en waarden op zich is positief, maar of je op deze manier voor meer respect moet zorgen, is maar de vraag. Het gaat meer om het bijbrengen van vaardigheden.”

Teerds vindt het positief dat Heinsbroek meer respect voor leraren en docenten vraagt. „Leraren kunnen zich in deze tijd erg bedreigd voelen. Dat is inderdaad een maatschappelijk probleem, waaraan iets moet worden gedaan. Ouders zijn tegenwoordig ook mondiger. Zij moeten echter weten dat ze zich netjes hebben te gedragen, ook als hun kind een keer straf krijgt. Maar ja, kinderen zijn meestal het evenbeeld van hun ouders.”