Verder gaan alle justitiële inrichtingen waar mensen vastzitten, hun eigen veiligheidssituatie inventariseren, zei de bewindsman donderdagavond tijdens een spoeddebat in de Tweede Kamer. In het complex waren op het moment van de brand 43 personen aanwezig. Elf illegalen kwamen om. Vijftien mensen, hulpverleners en gedetineerden, raakten gewond. Eén persoon ligt nog in een ziekenhuis en is er slecht aan toe. Elf mensen namen tijdens de brand de benen, van wie er zes in de loop van de dag opgepakt werden. Naar de anderen wordt nog gezocht.

Het doel van het onderzoek is het vaststellen van de oorzaak van de brand en het beschrijven wat er daarna gebeurde. Het gaat om een feitelijk en niet om een strafrechtelijk onderzoek, zo hield Donner de Kamer voor.

PvdA, GroenLinks, D66 en SP vonden het vreemd dat Donner donderdagmorgen, tijdens een persconferentie na de brand, had gezegd dat er „adequaat” was opgetreden. „Bij elf doden is er per definitie niet adequaat gehandeld”, zei D66-Kamerlid Van der Laan.

Donner weersprak dat hij donderdagmorgen een eindoordeel gaf over het handelen bij de brand. Het ging om een eerste indruk die hij ter plekke kreeg over het snelle optreden van het personeel. Hij ontkende dat hij daarbij het woord „adequaat” gebruikte. Volgens hem heeft zijn collega Verdonk van Vreemdelingenzaken dat gedaan, maar zij gebruikte het in een andere context.

De coalitiefracties CDA en VVD lieten hun ongenoegen blijken over het spoeddebat. „Soms moet je gewoon even stil zijn, dat geldt ook voor het parlement”, aldus VVD-Kamerlid Visser. Ook de christendemocraat De Jager vroeg zich af welke meerwaarde het debat heeft als het onderzoek nog moet plaatsvinden. CU en SGP delen dat standpunt.

Donner deelde mee dat er op het moment van de brand negen bewakers in het complex aanwezig waren. Twee van hen waren van particuliere beveiligingsdiensten. De gedetineerden die de brand hebben meegemaakt, krijgen zo snel mogelijk een verhoor. Daarbij zal geen dwang plaatsvinden. Als de gedetineerden, die uit Nederland weg moeten, willen vertrekken zonder gesprek, mag dat.

Eerste prioriteit is volgens Donner de identificatie van de doden. Het Rampen Identificatie Team (RIT) van het Korps Landelijke Politiediensten heeft zes mensen daarvoor ingezet.

Het speciale telefoonnummer van het Rode Kruis (0800-1351) werd donderdag ongeveer 950 keer gebeld door familieleden, advocaten en ambassades. Via twintig lijnen kwamen aan de lopende band telefoontjes binnen. „En daar zaten soms heel emotionele gesprekken tussen van mensen die zich zorgen maken om hun verwanten”, aldus de zegsvrouw.

De Europese Organisatie ter bescherming van de Rechtspositie van Gedetineerden (EORG) is kritisch. Na gesprekken met gedetineerden die aan de vuurzee ontsnapten, stelde de organisatie dat medewerkers van het complex onzorgvuldig te werk zijn gegaan en te laat actie ondernamen. „De gevangenen zaten als ratten in de val.”