„Negen jongens moet je de ruimte geven”
„Mamma, je bent toch een manager?” Anneke van Dam, moeder van negen jongens en een meisje, bevestigt de voorzet van haar zoon volmondig. „Als ik een keer ergens mijn beroep in moet vullen, kies ik nooit voor ”geen”. Huisvrouw zijn is een zwaar en ondergewaardeerd beroep.”
Van Dam weet waar ze het over heeft. Terwijl ze te midden van kinderen en speelgoed plaatsneemt, steekt ze resoluut van wal. „Kijk, als je man 36 uur per week werkt en ’s avonds zijn benen onder de tafel schuift, kan ik wel begrijpen dat je als vrouw tijd overhebt om buitenshuis te werken.” Arie van Dam, die zijn benen voor de gelegenheid ook even rust gunt, zwaait echter de scepter over een bedrijf dat door 5500 varkens wordt bevolkt en maakt volgens zijn vrouw weken van zestig uur. „Hij heeft dan natuurlijk geen tijd om mij in de huishouding bij te staan.” De varkens zijn echt vaders werk. „Ik denk niet dat er onder de jongens een toekomstige varkensboer zit.”
Het echtpaar Van Dam kreeg na Chris (18), Dick (17), Gert (15), Coen (13), Jan (12), Niek (11), Aart (8), Bas (6) en Rens (4) uiteindelijk ook nog Rina. Aan het meisje is te merken dat ze tussen jongens opgroeit. Jan: „Poppen slaat ze kapot, dus we geven haar auto’s.”
De familie Van Dam geeft niet de indruk dat het opvoeden van negen jongens en een meisje financieel gezien een zware opgave is. Anneke is dan ook niet het type huisvrouw dat een nieuw bankstel eist: „Zeker met tien kinderen moet je verstandig met geld omgaan en vooruitkijken.”
Als het bankstel van de Van Dammen dus niet meer bruikbaar is, begeven ze zich naar de loods achter het huis. Daar huurt stichting Dorcas opslagruimte voor rommelmarktspullen. „Voor 10 euro heb ik weer een nieuw bankstel.” En als de oude Volkswagenbus een nieuw onderdeel nodig heeft, kijkt pa eerst of er nog iets bruikbaars te vinden is onder de motorkap van de VW-bus die hij vóór de huidige reed. Dit voertuig is voor dat doel op zijn terrein achtergebleven. Anneke: „Ik vind het ook veel leuker om tweedehands spullen te kopen. Dat is veel meer een sport dan zomaar naar de winkel te lopen en iets nieuws aan te schaffen. Luxe hebben we niet nodig.” Anneke overziet haar huishouden: „Wat hebben we eigenlijk niet?”
Verantwoord omgaan met geld is ook een zaak van je verstand gebruiken. Arie: „De opbrengsten van varkens kunnen sterk verschillen. Het ene jaar maak je winst, het andere moet je leven van de winst van het vorige jaar.” Vader en moeder Van Dam vinden het daarom niet verantwoord hun oudste vier jongens naar het reformatorische Calvijn College te sturen. „De bus kost dik 500 euro per persoon en dat vier keer. Er is in Middelburg ook een goede school, dus daar kunnen ze ook heen.”
Nooit hebben de jongens die een algemeen christelijke of openbare school bezoeken negatieve reacties gehad als er gevraagd werd naar aantallen broers en zussen. Gert: „Ze vragen of we in ploegen eten, en hoe lang onze tafel is. Eigenlijk vinden ze een groot gezin wel interessant.”
Volgens Anneke hebben ook kerkgangers interesse in de grootte van andere gezinnen, maar soms krijgt ze daar een negatief gevoel bij. „Dan hebben ze het over een moeder die alweer in verwachting is. Of ze zeggen: Ze hebben er al zo veel. Ik vind dat er in onze gezindte steeds negatiever over grote gezinnen wordt gesproken. Het lijkt erop dat een groot eigen huis, een mooie auto en merkkleding steeds vaker voorrang krijgen.”
Nadelen van een groot gezin kunnen de binnengekomen gezinsleden onmogelijk noemen. Niet op vakantie kunnen? „Het strand is vlakbij.” Vriendinnetjes die de drempel van het mannenbolwerk niet over durven? „Aan vriendinnen zijn we nog niet begonnen.”
Hoe zou je het met negen jongens fout kunnen doen? Anneke: „Als ze niet meer thuis zouden willen komen. Negen jongens moet je de ruimte geven, zowel letterlijk als figuurlijk. Soms is er één kwaad. Die zet dan even keihard zijn radio aan. Ze mogen zich best afreageren, dan is de woede het snelst voorbij.”
Maar er zijn grenzen. „Naar popconcerten mogen ze van ons niet. Chris mag wel deelnemen aan ligfietswedstrijden in Zandvoort. Die zijn ook op zondag, maar dan haalt Arie hem gewoon op zaterdagavond op. Je moet er wel iets voor overhebben. Ik geloof niet dat ze zich erg beperkt voelen. Zelfs op zaterdagavond vinden ze het met elkaar zo gezellig dat ze thuisblijven.”
Het is zondag de Internationale Dag van het Gezin. Dit is het eerste artikel in een serie over hoe ouders anno 2005 de opvoeding ervaren. Dinsdag deel twee.