Een relatieloket in Hendrik-Ido-Ambacht en Genemuiden, werkt dat?
Naar het relatieloket om een huwelijk te redden? Gemeentes Zwartewaterland en Hendrik-Ido-Ambacht experimenteren ermee. „De nood is vaak hoog.”
Een relatieloket zou relaties kunnen redden en kunnen bijdragen aan het tegengaan van de woningnood, betoogde SGP-Kamerlid André Flach eerder dit jaar. Daarom zou er in elke gemeente een relatieloket moeten zijn waar mensen vrijblijvend heen kunnen gaan met hun relatieproblemen, vindt de SGP’er. Een aantal gemeentes hebben al zo’n loket.
Wat zijn de ervaringen? Het is niet exact bekend hoeveel relatieloketten er in Nederland zijn. Ze worden georganiseerd door gemeentes zelf en worden niet centraal geregistreerd. Ook in Hendrik-Ido-Ambacht kwam het initiatief vanuit de gemeente. Sinds oktober 2023 is daar een relatieloket.
Echtscheidingsloket
Eigenlijk was het plan een reactie op echtscheidingsadvocaten, zegt wethouder Steven van Die. „Het viel me op dat in het lokale weekblad steeds vaker advertenties opdoken van advocaten om mensen te helpen uit elkaar te gaan. Als gemeente vonden we dat we daar iets tegenover moesten zetten.”
Omdat relaties volgens de gemeente soms te redden zijn, wilde de wethouder het relatieloket in Hendrik-Ido-Ambacht vooral gericht laten zijn op preventie. Om de breedte van de inwoners te kunnen bedienen, vroeg de wethouder twee organisaties deel te nemen aan het initiatief: het reguliere Adviespunt SKO en de christelijke Stichting De Vluchtheuvel.
Die twee hulpinstanties verzorgen nu zo’n anderhalf jaar een wekelijks spreekuur, hoewel het ook mogelijk is een afspraak te maken. Psychosociaal therapeut Hans Walhout bemant elke week het relatieloket namens De Vluchtheuvel. „We bieden een luisterend oor. De gesprekken zijn laagdrempelig en kortdurend. Weinig mensen gaan zonder antwoord op hun hulpvraag weg.”
Harm Rebel, teamleider hulpverlening bij Stichting Schuilplaats, kan zich wel vinden in een tegenhanger voor echtscheidingspromotie. Bij een aantal gemeenten was hij betrokken bij het opzetten van een relatieloket. „Het echtscheidingsloket is al langer bekend. Maar niemand gaat een relatie aan met het idee uit elkaar te gaan. Ik sta erg achter het idee van een relatieloket als alternatief voor het echtscheidingsloket.”
Spreekuur
In de gemeente Zwartewaterland nam relatiecoach Margreet Breman zelf het initiatief voor een relatieloket. „Ik had ergens wat over een relatieloket gezien. En ik wist dat de christelijke partijen in de gemeente de wens hadden om het op te zetten. Ik was al betrokken bij het project ”Maak je har(d)t voor je relatie”. Dus ik ben het idee voor een loket gaan bespreken met mensen die ik kende vanuit de gemeente.”
Begin 2023 kwam het ervan. In een oud schoolgebouw in Genemuiden zat Breman zelf één keer per twee weken in het relatieloket. Het concept was hetzelfde als in Hendrik-Ido-Ambacht: een vrijblijvend spreekuur en de mogelijkheid om op afspraak te komen. Maar na een halfjaar werd het fysieke relatieloket stopgezet.
„Het was een pilot”, zegt Breman. „Het was de vraag of het me ging lukken om constant extra tijd voor het loket in te plannen. Een andere overweging om het stop te zetten was de locatie.” Die was namelijk niet zo geschikt, zegt de hulpverleenster. „We zaten in hetzelfde gebouw als bijvoorbeeld de fysiotherapeut en de jeugdverpleegkundige. We merkten dat dat niet goed was voor de anonimiteit van mensen.”
Anoniem
Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht houdt specifiek bij hoeveel mensen het relatieloket bezoeken. Sinds de opening zijn dat er 53. Het aantal betrokken kinderen schat de gemeente op 74. Meer dan dat houdt ze niet bij, benadrukt wethouder Van Die. „We registeren niet of mensen bijvoorbeeld bij elkaar zijn gebleven door het relatieloket. Bezoekers blijven anoniem. Na afloop van een gesprek vragen we ze wel vrijblijvend een vragenlijst over de ervaring in te vullen. Die nemen we mee in de evaluatie.”
Bij de meeste bezoekers volstaat één gesprek, zegt Walhout. „Sommige mensen zitten al in een scheiding. Veel mensen trekken te laat aan de bel. We hadden dan meer kunnen betekenen als ze een jaar eerder waren gekomen.” Of het relatieloket daadwerkelijk resultaat boekt met bijvoorbeeld het tegengaan van echtscheidingen durft Van Die nog niet te zeggen. „We moeten de proefperiode nog evalueren.”
Pizzaboer
Rebel, van Stichting Schuilplaats, plaatst ondanks zijn betrokkenheid bij het opzetten van relatieloketten kanttekeningen bij de effectiviteit ervan. „Als mensen openheid geven over hun worstelingen, is het belangrijk dat er vertrouwen is richting de hulpverlener. Ik vraag me af of een relatieloket daarin kan voorzien. Je gaat bij wijze van spreken voor een pizza naar de pizzaboer en voor je relatie naar het relatieloket. Zo werkt dat niet. Het principe is mooi, maar of het werkt zal de tijd moeten uitwijzen.”
Als het aan de hulpverlener ligt, zouden gemeentes zich ook kunnen richten op het integreren van relatieloketten in de bestaande hulp. „Dat is een natuurlijke vorm. Een relatieloket is vooral preventief bedoeld, om mensen te helpen een verstoorde relatie te herstellen. Maar wij als hulpverleners bieden deze hulp al, dus een gemeente kan ook daar meer aandacht aan geven.”
Breman ziet in Zwartewaterland wel een meerwaarde van het relatieloket. „Er is al veel hulpaanbod, maar niet iedereen kan dat betalen. Het relatieloket is gratis en daarmee voor veel mensen toegankelijk.” Van Die en Walhout uit Hendrik-Ido-Ambacht benadrukken de laagdrempelige inloopfunctie van een relatieloket. „We maken verschil met de maatschappelijk werkers door onze gratis inloopspreekuren”, zegt Walhout. „Mensen vinden dat erg prettig.”
