„Dit gaat heel grote effecten hebben op ontwikkelingslanden”, zegt Robert Lensink, die zich als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen bezighoudt met de economie van ontwikkelingslanden. „De verhoging van de importtarieven komt boven op het Amerikaanse besluit om de ontwikkelingshulp vrijwel stil te leggen. Op korte termijn zal dit leiden tot nog meer armoede.”

De hoogleraar ziet de toekomst somber in en hoopt dat Trump nog tot inkeer komt en de maatregelen terugdraait. „Dit soort extreme tariefsverhogingen is ongekend.” Hij vreest dat veel mensen in ontwikkelingslanden het risico lopen in een humanitaire crisis te belanden. „Je hoopt natuurlijk van niet. Maar in veel landen gaat het al niet goed, en dan komt dit erbij.”

Geske Dijkstra voorspelt dat mensen in ontwikkelingslanden „onder de armoedegrens gaan zakken”. Dijkstra is emeritus hoogleraar bestuur en mondiale ontwikkeling aan de Erasmus Universiteit. „De werkloosheid gaat toenemen, zeker onder de arbeiders in fabrieken die exporteren naar Amerika”, zegt ze.

Lensink ziet in Afrika een speciaal geval. Aan het begin van de eeuw hebben tientallen Afrikaanse landen een speciaal handelspact gesloten met de Verenigde Staten, waardoor ze vrije toegang hebben tot de Amerikaanse markt.

Het handelspact (AGOA) werd gesloten door de Amerikaanse president Bill Clinton om de economieën van Afrikaanse landen te verstevigen, maar ook om de belangen van Washington in het buitenland te waarborgen.

Veel Afrikaanse landen hebben zich daarna op de VS gericht en hun handelsstromen daarop aangepast. „Veel van die landen worden getroffen door bijzonder hoge tarieven van meer dan 30 procent”, aldus Lensink. Hij wijst op Botswana en Angola. „Het zijn vooral arme landen die zwaar worden getroffen.”

Cacaoboeren

Een aantal Afrikaanse landen is sterk afhankelijk van de export van cacao. Niet al deze landen zijn zwaar getroffen, maar Ivoorkust bijvoorbeeld wel. Dat is een van de grootste cacao-exporterende landen. Volgens de hoogleraar loopt een cacaoboer in Ivoorkust straks het risico dat hij niets meer kan verkopen.

„Boeren en fabrieken in ontwikkelingslanden gaan op zoek naar andere afzetmarkten dan de Verenigde Staten, maar het kost tijd die te vinden. Doordat iedereen ineens op zoek gaat naar andere afnemers, komt er meer concurrentie.” Dijkstra stipt aan dat ontwikkelingslanden minder economische macht hebben. „Ze kunnen niets doen tegen grote, economische blokken als de Verenigde Staten en de Europese Unie.”

Landen in Zuidoost-Azië worden ook hard geraakt door Trumps tarieven, tot boven de 40 procent. Waaronder Myanmar, dat vorige week werd getroffen door een zware aardbeving met duizenden doden als gevolg. „Voor de mensen in Myanmar zijn deze tarieven echt dramatisch. Het land was al getroffen door een aardbeving en een burgeroorlog. Daar komt dit nu bovenop”, aldus Dijkstra.

Kleding

Volgens Lensink zal de kledingindustrie ook de klap voelen, doordat veel textiel wordt gemaakt in Zuidoost-Azië. „Een aantal van die landen, zoals Vietnam, heeft een sterke handelsrelatie met Amerika. Die handel gaat nu natuurlijk verminderen.”

De textielbedrijven in Zuidoost-Azië zullen met elkaar concurreren voor de Europese markt. „Ze moeten het of tegen een lagere prijs aanbieden, of ze raken de Europese markt kwijt. Bij beide opties is het Aziatische land de verliezer.”

Door het stopzetten van Amerikaanse ontwikkelingshulp en het invoeren van de hoge tarieven vervreemdt Amerika veel ontwikkelingslanden van zich, aldus Dijkstra. Zij denkt dat China hiervan gaat profiteren en in het gat springt dat de VS achterlaten.

Lensink is daar niet zeker van. „China gaat het zeker proberen, maar het wordt zelf ook getroffen door de tarieven.” De economie in China draait nu al niet meer goed. Lensink: „Het zal dus zeker niet makkelijk zijn voor China om hiervan te profiteren.”