Welke maatregelen neemt Trump?

Het gaat om een escalatie in het handelsconflict, dat al kort na het aantreden van Trump is ontstaan. Landen die in reactie op Amerikaanse importheffingen zélf zulke heffingen instellen, krijgen „wederkerige” tegenheffingen opgelegd. Hoe die er precies gaan uitzien is onduidelijk. Zo is niet bekend of de Amerikanen ook de btw op de korrel nemen. Btw wordt in veel landen op producten –ingevoerd én van eigen oorsprong– geheven.

Vorige week kondigde Trump daarnaast aan dat hij vanaf 2 april importheffingen van 25 procent oplegt aan elk land dat olie en gas koopt van Venezuela. Die maatregel lijkt vooral China te treffen. Dat land is een belangrijke afnemer van ruwe olie uit Venezuela.

Heffingen… wie was daar ook alweer mee begonnen?

Dat was Trump zelf. Hij voerde op 12 maart een heffing van 25 procent in op de invoer van aluminium en staal. Ook verhoogde hij die dag de al langer geldende tarieven op alle goederen uit China van 10 naar 20 procent.

Afgelopen donderdag kondigde Trump een importheffing van 25 procent voor personenauto’s en lichte vrachtwagens aan. Die gaat in op 3 april. Vanaf 3 mei wordt er ook invoerbelasting geheven op auto-onderdelen.

Woensdag zei hij dat de Verenigde Staten importheffingen voorbereiden op medicijnen, halfgeleiders en hout. Hoe deze tarieven er precies uit gaan zien, maakte hij nog niet duidelijk.

Waarom noemt Trump 2 april een „bevrijdingsdag”?

De president is bezorgd over het Amerikaanse tekort op de handelsbalans: de Verenigde Staten importeren meer goederen dan ze exporteren. Volgens hem worden de VS daardoor al tientallen jaren „uitgebuit”. Door middel van de invoerheffingen gaan landen daarvoor betalen, stelt Trump. Zijn regering verwacht dat alleen al de nieuwe heffingen op auto’s jaarlijks 100 miljard dollar (93 miljard euro) aan extra inkomsten voor de VS zullen opleveren.

Importheffingen leveren in Trumps visie niet alleen inkomsten op, maar ook extra werkgelegenheid

Importheffingen leveren in Trumps visie niet alleen inkomsten op, maar ook extra werkgelegenheid. Grote bedrijven zullen zich namelijk gedwongen voelen om (delen van) hun productie naar de VS te verplaatsen. En omdat ingevoerde spullen duurder worden, gaan Amerikanen meer producten uit eigen land kopen.

De VS hebben ook kritiek op regels die neerkomen op handelsbarrières. Daarbij is vooral de Europese Unie de gebeten hond. Zo zou Europa Amerikaanse exporteurs belemmeren met een CO₂-heffing voor bepaalde vervuilende producten, trage goedkeuring van genetisch gemodificeerde gewassen en de afkeuring van landbouwproducten om resten van bestrijdingsmiddelen.

Wordt de soep zo heet gegeten als hij wordt opgediend?

Dat weet je met Trump nooit. Vorige week zei hij open te staan voor onderhandelingen over de hoogte van de tegenheffingen. Maar hij verwachtte geen deals voor de aankondiging op 2 april. Maandag zei zijn woordvoerster dat er „op dit moment” geen uitzonderingen zijn.

Tijdens zijn vorige ambtsperiode, van 2017 tot en met 2020, legde Trump tarieven op van 25 procent op staal en 10 procent op aluminium. Het Nederlandse Tata Steel, dat hoogwaardig staal maakt waar de Amerikanen behoefte aan hebben, kreeg toen een ontheffing.

Ingewijden meldden aan persbureau Bloomberg dat de Europese Unie erover denkt bepaalde heffingen te verlagen om de Amerikanen tegemoet te komen. Eerder stelde de EU importheffingen op een reeks Amerikaanse producten, die begin april zouden ingaan, al twee weken uit. Het uitstel betreft onder meer whiskey, jeans en motorfietsen.

Trump had als tegenzet gedreigd op alcoholische dranken uit de EU een invoerheffing van 200 procent te leggen.

Welke risico’s brengt deze nieuwe zet in het handelsconflict met zich mee?

Critici beschuldigen Trump ervan de VS in een handelsoorlog te storten. Ook de financiële markten zijn daar bang voor, wat al leidde tot forse verliezen op de beurs in New York. Veel economen waarschuwen voor een hogere inflatie en mogelijk een recessie in de VS. Trump maakt zich daar weinig zorgen over. Zo denkt hij dat Amerikanen meer auto’s uit eigen land gaan kopen als buitenlandse auto’s duurder worden.

Ook Europa en veel andere landen in de wereld lopen het risico schade te lijden. De Duitse auto-industrie bijvoorbeeld, die veel zaken doet in de VS, verwacht miljarden euro’s winst mis te lopen.

Economen van ING hebben becijferd dat de directe gevolgen van de Amerikaanse heffingen voor Nederland beperkt zijn. Een invoerheffing van 25 procent op alle producten zou een directe schade van 3 miljard euro per jaar opleveren. Dat is nog geen 0,3 procent van het bruto binnenlands product, dat is alles wat we met elkaar in een jaar verdienen.

Dat de schade beperkt blijft, komt volgens de economen van de bank doordat Amerikaanse consumenten niet snel vervangers kunnen vinden voor Nederlandse of Europese producten.

Anticipeert het bedrijfsleven op de situatie?

Het Centraal Planbureau (CPB) meldde in zijn Wereldhandelsmonitor dat de import van de VS in januari in vergelijking met december met ruim 12 procent is gestegen. Het CPB veronderstelt dat Amerikaanse bedrijven toen al extra goederen invoerden om mogelijke heffingen te ontlopen.

Zakenkrant Financial Times meldde dat autofabrikanten in sneltreinvaart voertuigen en cruciale onderdelen naar de VS verschepen, omdat de importheffingen hun toeleveringsketens dreigen te ontwrichten.

De Zuid-Koreaanse autoproducent Hyundai heeft aangekondigd de komende vier jaar 21 miljard dollar te investeren in de VS. Daarvan is 5,8 miljard dollar bestemd voor de bouw van een nieuwe staalfabriek in de staat Louisiana.

Eerder maakten onder meer Apple en Oracle al plannen bekend om de komende jaren honderden miljarden dollars te investeren in Amerikaanse projecten.