Zelf koken of een potje geven? De zoektocht van een kersverse papa naar het beste voor z’n zoon
De afgelopen weken was er veel te doen over babyvoeding. Niks gezonder dan verse groenten. Toch? Een jonge vader duikt in de wereld van staafmixers, kokhalzende kleintjes en spaghetti uit een potje.
Dit verhaal is ook te beluisteren via onderstaande player.
Onze normaal zo goedlachse zoon trekt gekke bekken. Hij is er net achter gekomen dat het leven meer te bieden heeft dan alleen borstvoeding. Maar de ontdekking dat gepureerde wortel en warme melk twee heel verschillende dingen zijn, weet hij allesbehalve te waarderen. Kokhalzend probeert hij ons dat duidelijk te maken. Wij lachen hem meelevend toe. Even later is het blokje wortel in de prullenbank beland en zijn maag gevuld met de voor hem vertrouwde borstvoeding. Morgen nog maar eens proberen.
Maar hadden we onze baby van een paar maanden oud wel verse wortel moeten geven? Dat vraag ik me af als ik een paar dagen later een aflevering van de Keuringsdienst van Waarde kijk. Daarin duikt het tv-programma in de wondere wereld van babyvoeding. Want wat is nu gezonder voor je baby: een potje geven of zelf koken?
Aanleiding voor die zoektocht is een bewering van een van de potjesfabrikanten, die stelt dat hun groenten van speciale ”babyvelden” komen. Die akkers zouden midden in de natuur liggen, ver weg van vervuilende snelwegen, drukke steden en pesticidenspuiters. Een soort bioplus dus. Mooie marketingtruc zou je denken, maar deze akkers blijken echt te bestaan. Sterker nog: alle babyvoeding komt van die velden. Alleen zetten niet alle fabrikanten dat op hun potjes.
Babyvoeding is binnen de Europese Unie aan strenge regels gebonden. Telers die groente en fruit voor kleintjes verbouwen, krijgen strikte limieten voor pesticiden en zware metalen opgelegd. De waardes van bestrijdingsmiddelen moeten 5 tot –in het uiterste geval, bij spinazie– 5000 keer lager zijn dan in de reguliere groente- en fruitteelt. Op die waardes wordt gecontroleerd. Kom je daar als teler boven, dan mag je oogst niet als babyvoeding verkocht worden. Het kan dan nog wel in het normale groenteschap van de supermarkt belanden.
Waarom die strenge regels? „Als je te maken hebt met baby’s en kinderen, moet je natuurlijk extra voorzichtig zijn”, legt Stefan de Keersmaecker, lid van de Europese Commissie, in de aflevering van de Keuringsdienst uit. Jonge kinderen zijn veel gevoeliger voor lage concentraties gifstoffen dan volwassenen. „We willen er alles aan doen om de risico’s zo laag mogelijk te houden.”
Toxicoloog Martin van den Berg noemt de strikte EU-wetgeving een voorzorgsprincipe. Volgens hem is er nog maar weinig bekend over pesticiden die via voeding binnenkomen. „We weten wel dat pesticiden die zich via de lucht verspreiden, effect hebben op de hersenontwikkeling van kinderen die wonen in gebieden waar veel gespoten wordt. Dit kan zich uiten in verminderde leer- en hersencapaciteit en concentratieproblemen.” Ouders die verse babyhapjes willen maken, doen er goed aan om te kokkerellen met biologische groenten, adviseert de toxicoloog.
Blije fietskoerier
Terwijl mijn vrouw en ik na uitzending nog wat mijmeren over baby’s en bestrijdingsmiddelen, gaat de deurbel. Een blije fietskoerier duwt me een papieren tas in handen. ”De Babygroentetas” staat er groot op. Dat is waar ook. Die hadden we aangevraagd. Apeldoorn heeft gezond eten hoog in het vaandel staan en biedt dit initiatief –net als twaalf andere gemeenten–daarom gratis aan jonge ouders aan.
Acht weken lang krijgen we elke week gratis en voor niets twee verse groenten thuisgeleverd. Van avocado tot aardappel en van bloemkool tot biet. Een soort HelloFresh voor baby’s dus. Als ik de tas open, zie ik dat we ook eigenaar zijn geworden van een gloednieuwe staafmixer en een set diepvriesbakjes.
Via de bijgeleverde recepten kom ik in een werkelijkheid terecht die tot voor kort vreemd voor me was. Het is een wereld waarin bieten „krachtpatsers” zijn en witlof „superfood” heet. Ik leer dat bloemkool je weerstand boost en venkel subliem is voor je darmen. Bied groenten in het begin los aan, is het advies. Dat is beter voor de smaakontwikkeling. „Zo’n tien tot vijftien keer proeven voordat ze het lekker vinden, is normaal”, lees ik. Dat wordt doorzetten de komende tijd. Je moet als minimens blijkbaar echt ‘leren eten’.
Maar, bedenk ik opeens, kan ik die groenten wel met een gerust hart aan onze koter geven? Uit de uitzending van de Keuringsdienst begreep ik dat de groenten van de babyvelden bestemd zijn voor de kant-en-klaarindustrie. Die verse bloemkool die ik net uit de Babygroentetas vis, komt dus sowieso niet van zo’n bioplusperceel. En zit mogelijk zelfs bomvol bestrijdingsmiddelen?
Diepvriespizza’s
Dat moet ik uitzoeken. Dus stuur ik een mailtje naar Floor van de Babygroentetas. Een paar dagen later belt ze me op. Floor blijkt Floor Volker te zijn, oprichter van Stichting Baby Groente Tas. Ja, ze heeft de aflevering van de Keuringsdienst gezien. En ze heeft er ook een mening over. „Eerst wil ik weten welke groenten er in de tas belanden”, zeg ik. Hoofdleverancier van de blije bieten en bloomkoolboosters blijken reguliere groentetelers te zijn. „Maar er zijn ook een aantal biologische boeren die aan ons leveren.”
„Maar normale courgettes en komkommers zitten toch boordevol gif?” vraag ik bezorgd. „Groenten zijn gezond en beschermen ons tegen ziekten”, zegt Floor. Dat geldt ook voor reguliere groenten, verzekert ze me. „Wat écht slecht is, zijn bewerkte producten, met veel suiker, zout en vet. Maar gek genoeg is niemand daar echt bang voor.”
„Weet je hoeveel mensen ongevarieerd en ongezond eten?” gaat ze verder. „Hoeveel ouders wekelijks eten afhalen of kant-en-klaarmaaltijden kopen?” Aan de discussie of groenten wel of niet veilig zijn, gaat volgens Floor een cruciale vraag vooraf: „Of ouders hun kind überhaupt wel groenten geven.”
Bij ons thuis aten we wel pizza, maar die werd zelf gemaakt; de patat werd geserveerd met witlofsalade
Ieder mens heeft volgens haar namelijk een aangeboren voorkeur voor vet en suiker. Juist daarom is het leren eten van groente zo moeilijk. „Ik spreek ouders die zelf ongezond leven en door hun eetgedrag hart- en vaatziekten opgelopen hebben. Zij willen hun kind een gezonde leefstijl bijbrengen, maar hebben geen idee hoe dat moet. Niemand vertelt ze dat.” Maar ook ouders die gezond eten, worstelen met babyvoeding, merkt Floor. „Veel jonge stellen weten niet hoe ze hapjes klaar moeten maken of hoe groot de porties voor een baby moeten zijn.”
Ik kan me er weinig bij voorstellen, zo’n menu van diepvriespizza’s en opwarmstampot. Gezond eten werd ons thuis met de paplepel ingegoten. Mijn moeder strooide al met linzen en kikkererwten voordat ze bekend kwamen te staan als superfood. De welbekende Airfryer? Daar had zij een van de eerste versies van. Natuurlijk aten we wel pizza, maar die werd zelf gemaakt. De patat werd bij ons geserveerd met witlofsalade.
Met de tas probeert Floor juist die gezinnen een handje te helpen waarvoor dat ritme van vers eten koken niet normaal is. Zo’n steuntje in de rug blijkt geen overbodige luxe: meer dan 50 procent van de Nederlanders heeft tegenwoordig overgewicht. En in slechts een kwart van de Nederlandse gezinnen staat dagelijks voldoende groente op tafel.
Juist daarom heeft ze moeite met de kritische aflevering van de Keuringsdienst. „Iets wat gezond is, krijgt de bijklank dat het slecht is. Het gevaar daarvan is dat ouders weer naar potjes grijpen, omdat die veiliger zouden zijn. Mensen zijn immers bang voor de bestrijdingsmiddelen. Maar de potjes zijn een makkelijke overgang naar kant-en-klaarvoedsel. In de discussie lijken we te vergeten dat dat nog schadelijker is.”
Bezorgde ouders
In het pesticidenvraagstuk volgt Stichting Baby Groente Tas het Voedingscentrum. Ouders hoeven volgens die organisatie niet bang te zijn dat de bieten en bloemkool uit het normale groenteschap onveilig zijn. „Ook voor verse groente en fruit gelden namelijk strenge wetten en ruime veiligheidsmarges”, stelt het centrum op zijn website. „Bij het vaststellen van die normen wordt bovendien al rekening gehouden met kinderen en zwangeren.”
Er kunnen volgens het Voedingscentrum inderdaad wat meer resten bestrijdingsmiddelen zitten in groente en fruit dan in potjes. „Maar wie goed varieert, verkleint de kans om schadelijke stoffen binnen te krijgen.” Volgens de instelling lijken de gezondheidsrisico’s van verse groente en fruit „minimaal”.
Ondanks die geruststelling, zijn sommige ouders niet overtuigd, merkt Floor. Ook bij Stichting Baby Groente Tas kwamen er kritische mails binnen naar aanleiding van de uitzending van de Keuringsdienst. „Zo’n 10 tot 20 procent van de ouders die de tas ontvingen, stelde vragen over waar onze groenten vandaan komen.”
Om die reden stapt de stichting opmerkelijk genoeg toch over op volledig biologisch. „Alle ouders, inclusief de bezorgde, moeten zich veilig voelen om de Babygroentetas te gebruiken. We willen voorkomen dat mensen de tas niet meer willen ontvangen omdat er ook niet-biologische groenten in zitten. De kans bestaat dat ze dan op potjes overschakelen. Daarmee zouden we ons doel voorbijschieten.”
Aan die overstap kleven een paar nadelen. „Biologische groenten zijn een stuk duurder, gemiddeld zo’n 25 procent.” Daarnaast zal het aanbod iets versmallen. „We willen baby’s het liefst met zo veel mogelijk smaken in aanraking laten komen. Maar sperziebonen groeien maar een paar maanden per jaar in Nederland. De rest van het jaar importeren we die uit het buitenland. Daar gaan we mee stoppen.”
Toch gaat de Babygroentetas de overstap naar volledig biologisch niet aan de grote klok hangen. „Het is fijn om bezorgde ouders of gemeenten gerust te kunnen stellen. Maar we willen niet de indruk wekken dat iedereen biologisch moet gaan koken”, zegt Floor. „We willen de drempel om met verse groenten te koken zo laag mogelijk houden. Op die manier kunnen ouders doorgaan met het koken van verse groenten, ook als ze geen tas meer ontvangen.”
Uitgestrekt handje
Ik houd een wat rare nasmaak aan de hele discussie over. Je kunt volgens voedingsexperts dus gewoon verse niet-biologische groenten aan je baby geven. Ook in de reguliere groenteteelt gelden immers strenge regels en veiligheidsnormen. Maar diezelfde deskundigen geven aan dat er nog nauwelijks onderzoek gedaan is naar het effect van pesticiden die via eten binnenkomen. Eigenlijk weten zij het dus ook niet precies. De kans bestaat de ze over vijftig jaar op hun woorden terug moeten komen.
De Babygroentetas kiest er daarom uit voorzorg maar voor om over te schakelen op volledig biologisch. Want veiligheid gaat boven alles en beeldvorming doet ertoe. Het vervelende voor ouders is alleen dat biologisch een stuk duurder is. Ze moeten dat maar net kunnen betalen.
Dan zou je nog kunnen kiezen voor –ook niet goedkope– potjes met kant-en-klare babyvoeding. Daarmee zit je sowieso veilig. Maar juist een kookritme is belangrijk. Bovendien leert een baby met verse groenten veel meer smaken en structuren kennen.
Moeten we niet eerst koek- en snoepfabrikanten aanpakken, voordat gif spuitende boeren aan nog strengere regels moeten voldoen?
Met een hoofd vol vragen loop ik de keuken in. Daar staart de niet-biologische knolselderij me aan. Ik denk niet meer aan pesticiden, maar wend me tot snijden, koken, pureren en invriezen. Misschien heeft die hele uitzending meer vragen dan antwoorden opgeleverd, bedenk ik. Maar is dat eigenlijk wel erg? De hele discussie heeft niet één waarheid opgeleverd, maar ik denk nu in ieder geval meer na over wat we eten.
En trouwens, er zijn tal van dingen waarvan we in ieder geval weten dat ze slecht zijn, zoals snoep, chips en koekjes. Maar toch proppen mensen er jaarlijks kilo’s van in hun mond. Zouden daarom niet eerst koekjesfabrikanten en snoepproducenten aangepakt moeten worden, voordat gif spuitende boeren aan nog strengere regelgeving moeten voldoen?
Na het worteldebacle met onze zoon, probeer ik nu knolselderij. Hij kokhalst en proest. Daarna een glimlach en een uitgestrekt handje. De kiem van een smaakvol leven is gelegd.
