Het idee achter de kletspot is eenvoudig. Je pakt een kaart of briefje, leest de vraag of opdracht voor en dan ligt de bal bij jou. Aan jou de keuze of je vragen als ”Waar heb je het meest spijt van in je leven” serieus of juist met een kwinkslag beantwoordt.

Met de gesprekskaartenset ”Geestelijke vorming” wil theoloog Theo Pleizier van de Protestantse Theologische Universiteit een spade dieper steken. De stapel kaarten moet het pastoraal gesprek bevorderen en de pastor handvatten geven om echt te zien wat de ander drijft en bezighoudt. Dat gebeurt met 44 kaarten die niet alleen over geloof gaan, maar ook over zaken die daaraan raken, zoals moreel karakter en emotioneel welzijn. Op elke kaart staat een sleutelwoord dat ook wordt toegelicht, bijvoorbeeld eerlijkheid (moreel karakter) of zelfacceptatie (emotioneel welzijn).

De vraag op de kaart is met ”Hoe raakt dit thema aan mijn leven?” en ”Wil ik hierover doorspreken?” altijd hetzelfde geformuleerd. Die voorzichtige benadering helpt wellicht om te voorkomen dat mensen dichtslaan. Anderzijds zou een fris gestelde, rake vraag ook juist opening kunnen geven.

”Open Kaart”, een uitgave van Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten en Stichting De Vluchtheuvel, heeft als doel het gesprek over schermgebruik en vrijetijdsbesteding tussen opvoeders en tieners en jongeren onderling open te gooien. De kaartenset blijft niet steken bij in de media veelbesproken zaken als hoeveelheid schermtijd en privacy, maar zet mediagebruik op z’n tijd ook op een ongedwongen en vanzelfsprekende manier in Bijbels licht. Zo luidt een van de opdrachten een Bijbelapp te installeren en komt een vraag over stille tijd voorbij.

De vragen hadden wat mij betreft nog wel wat dieper mogen gaan, zeker als je bedenkt hoeveel leed en verleiding er is op seksueel gebied. Zaken als sexting en grooming komen niet aan bod. Wellicht is hierbij de overweging geweest dat dit het gesprek doodslaat en van openheid dan helemaal geen sprake meer is.

In de vorig jaar verschenen kaartensets ”Hormoongesprek” is van het mijden van gevoelige onderwerpen juist totaal geen sprake. Auteur Marije van den Berg maakte ze bij haar boek ”Hormoongeluk”, dat gaat over de invloed van de hormooncyclus op het leven van meisjes en vrouwen. Met de kaarten wil ze niet alleen bewustwording kweken rond de invloed van de cyclus op het leven van een vrouw, maar ook het gesprek tussen moeder en dochter op gang brengen. Daarbij komen ook vragen aan bod rond grenzen aangeven en manipulatie, zaken die de seksuele opvoeding raken.

Sterk punt van de methode is de splitsing in een tiener- en een jongereneditie. Juist in de groei naar volwassenheid leven bij elke leeftijd weer andere vragen. Dan nog zal gelden dat een meisje zich zomaar ongemakkelijk kan voelen bij de vragen die worden gesteld. Ze zijn ook meer bedoeld om op een geschikt moment als leidraad te dienen dan om ze een voor een af te werken.

Als een gezin niet gewend is dingen te delen, zal dat ook niet gebeuren als er kaarten op tafel liggen

Het gebruik van gesprekskaarten is een mooi en creatief idee. Toch is het maar de vraag wat er in de praktijk van terechtkomt. Als men binnen een gezin of vriendenkring niet gewend is dingen te delen, zal dat ook niet gebeuren als er kaarten op tafel liggen. Gebrek aan vertrouwen kan er zelfs voor zorgen dat je na afloop verder van huis bent.

In de praktijk zullen de kaarten vooral worden gebruikt door mensen die al met elkaar in verbinding staan. Het kan dan wel een extra stok achter de deur zijn, om in alle drukte even tijd te nemen voor een goed gesprek. Dat kan met een stapel kaarten, maar net zo goed zonder. Op een niet bewust gezocht moment bijvoorbeeld, als je als vader weer eens voor taxichauffeur speelt, of wanneer moeder en dochter samen een broodje eten.

Geestelijke vorming, Theo Pleizier; uitg. KokBoekencentrum; € 24,99; Open Kaart, JBGG en De Vluchtheuvel; € 5,95; 
Hormoongesprek 12-15 jaar, Marije van den Berg; € 14,95; Hormoongesprek 16+, Marije van den Berg; € 14,95 (samen € 24,90).