Tevredenheid, verbijstering en teleurstelling. Die begrippen wisselen elkaar af in de reacties van verschillende burgemeesters, nu de Eerste Kamer de invoering van de gekozen burgemeester heeft tegengehouden. Een rondgang langs zes gemeenten.
J. Pop (PvdA), burgemeester van Haarlem en voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters:
„Ik ben tevreden dat de grondwetswijziging niet doorgaat. Het wetsontwerp dat achter de grondwetswijziging zat, is onvoldoende doordacht. Het is een ontwerp waar D66 al veertig jaar geleden voor heeft gekozen. In die periode is er veel veranderd aan de functie van burgemeester.” Het genootschap is niet per se tegen de invoering van een gekozen burgemeester. Pop wil dan dat er goed wordt nagedacht over invulling van het burgemeestersschap. Zelf kiest hij voor de optie dat de burgemeester gekozen wordt door de raad. „Een grote stad kan dan iemand uit haar midden benoemen. Een kleine gemeente kan als er gebrek aan talent is, iemand van buitenaf aantrekken.”
B. Koelewijn (ChristenUnie), burgemeester van Rijssen-Holten:
„Een gekozen burgemeester vind ik een goede zaak, maar ik ben blij dat er wat meer tijd wordt genomen voor een fatsoenlijk invoering. Er is in de politiek te weinig doorgepraat over het voorstel van de minister. Zo bestaat er nog onvoldoende duidelijkheid over de verhouding tussen burgemeester, wethouder en gemeenteraad. De Graaf is ervoor gestraft dat hij onvoldoende heeft geluisterd naar de bezwaren tegen zijn plannen. Het had zo niet hoeven gaan.”
A. Brouwer (PvdA), burgemeester van Utrecht:
„De bestuursadviezen rondom het gekozen burgemeesterschap zijn steeds afgewezen. Minister De Graaf had aangegeven een zorgvuldig voorstel in te dienen, waar hij de tijd voor zou nemen. Dit is helaas niet gebeurd. Er waren nog te veel onduidelijkheden om het plan nu door te laten gaan. Het thema dualisering had veel meer moeten worden uitgewerkt. De gemeente is geen speeltuin. Ik zou ervoor pleiten het voorstel in één keer in 2010 zorgvuldig in te voeren. Als dat niet haalbaar is, zou ik kiezen voor een systeem waarin de burgemeester door de raad wordt gekozen.”
A. Noordegraaf (SGP), burgemeester van Hardinxveld-Giessendam:
„Ik denk dat een heleboel burgemeesters, en daar behoor ik ook zelf toe, er blij mee zijn dat de PvdA niet heeft ingestemd met de grondwetswijziging die de gekozen burgemeester mogelijk had moeten maken. Persoonlijk ben ik geen voorstander van dat systeem. Bovendien vind ik dat de minister onvoldoende duidelijkheid heeft geschapen over de bevoegdheden van een gekozen burgemeester. Ik hoop dat er nu wat bestuurlijke rust komt in Nederland. Laat eerst het dualisme maar eens op z’n pootjes terechtkomen. Hopelijk wordt de zaak van de gekozen burgemeester voorlopig met rust gelaten.”
G. Leers (CDA), burgemeester van Maastricht
is „erg teleurgesteld” over het afblazen door de Eerste Kamer van de wetswijziging voor de gekozen burgemeester. Hij roept minister De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing) op „niet bij de pakken neer te gaan zitten.” Er zijn volgens Leers, fervent voorstander van de gekozen burgemeester, nog andere mogelijkheden om een burgemeester te kiezen, ook zonder de Grondwet te wijzigen. Maastrichts eerste burger wijst in dit verband naar België, waar de burgemeester weliswaar gekozen wordt, maar vervolgens ter benoeming wordt voorgedragen aan de Kroon. Ook binnen de huidige wetgeving zijn er daarom nog voldoende mogelijkheden om tot een gekozen burgemeester te komen, aldus Leers.
I. Opstelten (VVD), burgemeester van Rotterdam
had niet verwacht dat de Eerste Kamer de wetswijziging voor een gekozen burgemeester zou tegenhouden. Opstelten toonde zich vanochtend verbijsterd over de opstelling van de PvdA. „De minister heeft alles toegezegd wat er toe te zeggen viel.” Volgens Opstelten heeft de PvdA heel wat uit te leggen na dit in zijn ogen voorbeeld van „regentesk” optreden, dat slecht is voor het aanzien van de Senaat. „Het ging nu nog om het principe, de inhoud zou later pas volgen.” De komst van de gekozen burgemeester is volgens Opstelten op z’n minst jaren vertraagd. „Ik verwacht dat het kabinet niet opnieuw met een voorstel komt. Op zijn vroegst, misschien, komt het in 2007 weer aan de orde. Dat is jammer voor iets dat veel partijen wilden.”