„Het blijft elke keer weer spannend om bij iemand naar binnen te gaan, want je vindt altijd iets anders”, zegt Petra Junier, die al twintig jaar vereffenaar onbeheerde nalatenschappen is bij het Rijksvastgoedbedrijf. „In het begin had ik er moeite mee om een huis binnen twee dagen leeg te halen, want die spullen waren van iemand. Daarom is het goed dat we persoonlijke spullen zoals foto’s of een trouwring bewaren.”

De afdeling Onbeheerde Nalatenschappen kreeg de afgelopen jaren flink meer aanmeldingen. In 2024 ging het om 3500 adviesvragen, terwijl het in 2018 nog om minder dan 1200 gevallen ging. Alleen al in het afgelopen jaar kreeg de afdeling 11 procent meer aanvragen. Ook de binnenkomende post nam het afgelopen jaar fors toe: van 41.328 naar 47.212 poststukken.

Waar komt die toename vandaan? „Dat heeft ten eerste te maken met demografische verschuivingen”, zegt Urban Hoedemaekers, die hoofd van de afdeling is. „Er zijn steeds meer ouderen in Nederland. Daarnaast weten mensen en instanties ons steeds beter te vinden.”

De meeste meldingen komen bij het Rijksvastgoedbedrijf binnen via verhuurders die geen contactgegevens van familie of vrienden kunnen vinden, of via gemeenten die uitvaarten regelen voor mensen zonder nabestaanden. Toch is er geen eenduidig profiel te schetsen van de casussen die binnenkomen, zeggen Hoedemaekers en Junier. „Geen enkele zaak is hetzelfde.”

Huisdieren

Wat is een onbeheerd nalatenschap precies? „Het zijn de eigendommen van mensen die in eenzaamheid sterven”, legt Hoedemaekers in het kort uit. Vaak zijn dat mensen die helemaal niemand om zich heen hebben of door verstoorde familieverhoudingen geen contact meer hebben. Bijvoorbeeld ouders die hun kinderen niet meer zien.

Een onbeheerde nalatenschap kan van alles zijn, zegt Junier. „Het kan gaan om huizen die jaren leegstaan, maar ook om huisdieren.” In alle gevallen geldt dat geen enkele erfgenaam zich meldt. Soms zijn er geen erfgenamen, soms is niet bekend wie er recht heeft op de erfenis en soms laten erfgenamen de nalatenschap bewust onbeheerd.

Wanneer een melding binnenkomt bij de afdeling Onbeheerde Nalatenschappen, start een basisonderzoek naar de overleden persoon. Is er onroerend goed, een voertuig, een verzekering of een openstaande schuld? In dat laatste geval zijn die vaak voor rekening van de schuldeisers. „Dat is het risico van de ondernemer”, zegt Hoedemaekers. Hoeveel mensen zonder erfgenamen overlijden met een schuld, durft hij niet te zeggen.

Daarnaast zoeken Hoedemaekers en zijn collega’s naar eventuele nabestaanden. „Bij mensen uit het buitenland die hier overlijden, bijvoorbeeld uit Syrië of Irak, is dat een lastig karwei”, zegt hij.

„Belangrijk is dat nalatenschappen niet tussen wal en schip vallen als er geen nabestaanden zijn”, zegt Junier. „Ook willen we voorkomen dat er misbruik gemaakt wordt van mensen of dat inboedels en persoonlijke spullen in verkeerde handen vallen. De afhandeling luistert dus nauw.”

Kluis

Voor de afwikkeling van nalatenschappen bestaan verschillende procedures. Wanneer er geen erfgenamen, noch een erfenis of andere bezittingen worden gevonden, kan het dossier worden gesloten. Als er wel geld wordt nagelaten, maar niemand te vinden is aan wie dat toekomt, bewaart de overheid dat in de consignatiekas.

In het geval dat er wel een nalatenschap wordt gevonden, maar geen erfgenamen, bewaart het Rijksvastgoedbedrijf persoonlijke spullen –van fotoalbums tot muziekinstrumenten– twintig jaar in een kluis onder het ministerie van Financiën.

Zitten nabestaanden wel te wachten op een bericht over hun familielid? „Mensen zijn vaak verbaasd, omdat ze niet op de hoogte waren van het overlijden”, zegt Hoedemaekers. Junier vult aan: „Ook vinden mensen het leuk om ons onderzoek naar erfgenamen te lezen. Dan hebben ze direct een hele stamboom.”

Laat voor je overlijdt contactgegevens achter, ook al is het een ver familielid of heb je geen contact meer, roept Hoedemaekers op. „Je verbaast je over hoeveel mensen niets geregeld hebben voor hun overlijden.”