Nieuwe belasting op spaargeld en aandelen stap dichterbij? Kamer staat voor T-splitsing
Drieënhalf jaar na het Kerstarrest is nog altijd niet duidelijk hoe de politiek spaargeld, aandelen en vastgoed in de toekomst wil belasten. Krijgt staatssecretaris Van Oostenbruggen voldoende bijval in de Tweede Kamer? Of moet hij radicaal van koers veranderen?
„De Raad van State heeft een aantal bezwaren bij het voorstel en adviseert het niet bij de Tweede Kamer in te dienen, tenzij het is aangepast.” Dit stevige eindoordeel plakte de belangrijkste wetgevingsadviseur van de regering onlangs op de asielwetten van minister Faber. Veel minder bekend is dat de wet voor een nieuw box 3-stelsel exact hetzelfde rapportcijfer kreeg.
De politiek houdt zich al jaren intensief bezig met ”box 3”. De nood is hoog om een nieuwe manier te vinden waarmee belasting geheven kan worden op inkomsten uit spaargeld, aandelen, vastgoed et cetera. Met het Kerstarrest (2021) veegde de Hoge Raad het oude box 3-stelsel van tafel. Daarop volgde noodwetgeving.
Die schiet echter eveneens tekort, oordeelde de hoogste Nederlandse rechter vorig jaar in een tweede box 3-arrest. Nieuwe noodwetgeving, die op dit moment wordt voorbereid, is voor de Belastingdienst bijna onmogelijk uit te voeren. Zolang er geen nieuw stelsel is, kost dat de schatkist meer dan 2 miljard euro per jaar. Hoe nu verder?
Staatssecretaris Van Oostenbruggen (Fiscaliteit) beschikt over een conceptwet, de erfenis van zijn voorganger Marnix van Rij. Met de grote lijnen van dat voorstel wil Van Oostenbruggen door, liet hij onlangs weten. Echter, als de Tweede Kamer de kritiek op het oude voorstel zwaarder laat wegen dan Van Oostenbruggen doet, is niet gegarandeerd dat een meerderheid zich achter de staatssecretaris schaart.
De Raad van State raadde aan om afscheid te nemen van het conceptvoorstel. In één wetsvoorstel drie verschillende manieren om het vermogensrendement te berekenen? Veel te ingewikkeld, oordeelde de Raad. Oplossing: terug naar de tekentafel.
Tweede Kamerlid Pieter Grinwis (CU) pleit voor vermogensbelasting: „Eenvoud is ook rechtvaardigheid”
Ook de fiscale beroepsgroep heeft weinig waardering voor de conceptversie van de box 3-wet. De Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en het Register Belastingadviseurs (RB) zijn tegen het kabinetsplan, maakten ze onlangs bekend in Het Financieele Dagblad. De beroepsverenigingen willen dat Van Oostenbruggen overstapt naar een vermogenswinstbelasting, een van de alternatieven die ook door de Raad van State aangedragen werd.
In het rijtje tegenstanders schaart zich ook hoogleraar fiscale economie Peter Kavelaars. Als het aan hem ligt, gaat het oude wetsvoorstel in de prullenbak. Nederland zou daarmee „internationaal volledig uit de pas lopen”, betoogde hij onlangs in de Tweede Kamer.
De Tweede Kamer debatteert donderdag over box 3.
Wat is nu precies het voorstel van Van Oostenbruggen?
De staatssecretaris wil in de toekomst het daadwerkelijk behaalde rendement op vermogen belasten volgens een zogeheten vermogensaanwasbelasting. Van Oostenbruggen neemt de wet van Van Rij grotendeels over, liet hij weten in een eerste reactie op het advies van de Raad van State. Een vermogensaanwasbelasting betekent dat niet alleen inkomsten, maar ook waardestijgingen belast worden.
Voor spaargeld speelt dit niet. Maar bijvoorbeeld aandelen en cryptovaluta kunnen meer waard worden. Daarover wil de staatssecretaris jaarlijks belasting heffen. Keerzijde daarvan is dat een belegger belasting moet gaan betalen over koerswinst waarvan hij nog geen euro geïncasseerd heeft. Bijvoorbeeld omdat hij de aandelen nog niet wil verkopen.
Deze systematiek geldt echter niet voor alle soorten vermogen. Van Oostenbruggen maakt een aantal uitzonderingen.
Waarom?
Het ongewenste gevolg kan zijn dat een belegger noodgedwongen bezittingen moet verkopen om belasting te kunnen betalen. Voor onroerend goed wil de staatssecretaris daarom met een vermogenswinstbelasting werken. Dat houdt in: er wordt pas belasting betaald over de waardestijging van een verhuurde woning, zodra die verkocht is. Voor aandelen in startende ondernemingen geldt dezelfde uitzondering.
Voor onroerend goed in eigen gebruik, denk aan een niet-verhuurde vakantiewoning, wordt eveneens een uitzondering gemaakt. Daarover wordt jaarlijks belasting geheven op basis van een fictief rendement.
Waarom leidt deze opzet tot zo veel kritiek?
De steen des aanstoots is het principe van een vermogensaanwasbelasting: belasting betalen over een waardestijging die nog geen harde euro’s opgeleverd heeft. Hoogleraar Kavelaars zegt daarover in een wetenschappelijk factsheet: „Het belasten van niet-gerealiseerd inkomen hoort niet in een fiscaal stelsel thuis.”
Volgens de Raad van State sluit een vermogensaanwasbelasting niet aan bij de belevingswereld van belastingplichtigen, wat negatieve gevolgen zal hebben voor draagvlak en acceptatie. Bovendien zou in box 3 als enige een vermogensaanwasbelasting gelden; in box 1 en box 2 wordt gewerkt met een vermogenswinstbelasting.
Daar komt bij dat naast het vermogensaanwasprincipe andere regimes geïntroduceerd worden voor onroerend goed, aandelen in startende ondernemingen en onroerend goed in eigen gebruik. Dat maakt het stelsel complex.
Omdat de kritiek zich richt op de kern van het wetsvoorstel zijn er voor de staatssecretaris eigenlijk maar twee smaken: doorzetten of opnieuw beginnen.
Hoe staat de Tweede Kamer tegenover de conceptversie van de box 3-wet?
Een jaar geleden debatteerde de Kamer met demissionair staatssecretaris Van Rij voor het laatst over box 3. De grote lijnen voor het nieuwe stelsel lagen toen al vast. Tijdens het debat concludeerde Van Rij opgetogen dat er breed draagvlak was voor zijn conceptwet: „Ik heb niemand horen zeggen: „Stoppen met die handel.””
De Kamer steunde destijds vrijwel unaniem de vervolgstap om de Raad van State om advies te vragen over de wet. Toch kan het nog spannend worden of een meerderheid een vermogensaanwasbelasting steunt. In het hoofdlijnenakkoord zijn er geen afspraken over gemaakt. De regeringspartijen zijn derhalve vrij een eigen standpunt in te nemen. PVV, VVD en BBB hebben eerder aangegeven voorstander te zijn van een van de alternatieven die de Raad van State aanraadde: een vermogenswinstbelasting. Samen zijn de partijen goed voor een krappe zeventig zetels.
Zolang er geen nieuw box 3-stelsel is, kost dat de schatkist meer dan 2 miljard euro per jaar
