In opdracht van LTO is het gerenommeerde advocatenkantoor Houthoff op zoek gegaan naar mogelijkheden om de Nederlandse wet- en regelgeving zó aan te passen, dat de vergunningverlening weer op gang kan komen. Volgens LTO-voorzitter Ger Koopmans is dat gelukt zonder in conflict te komen met de Europese vogel- en habitatrichtlijnen, die kwetsbare natuur beschermen.

Na de twee jongste rechterlijke uitspraken over stikstof bevindt Nederland zich volgens Koopmans op een doodlopende weg. „Defensie kan niet oefenen, de woningbouw zit op slot en agrarische ondernemers die willen investeren in verlaging van hun stikstofuitstoot, krijgen geen vergunning.”

Met het nieuwe plan, eigenlijk een tweeluik, hoopt LTO op een doorbraak. De dinsdag gelanceerde juridische basis moet ondernemers de zekerheid geven dat ze zonder problemen kunnen investeren in verlaging van hun stikstofuitstoot –het tweede deel van het plan.

Dit tweede deel is nog in voorbereiding. Koopmans: „We moeten eerst weten welke keuzes de politiek maakt.”

Intern salderen

Belangrijkste onderdeel van het voorstel is het weer mogelijk maken van het zogeheten intern salderen. Dit wegstrepen van stikstofruimte uit een oude vergunning voor een nieuwe activiteit, werd in december door de Raad van State aan banden gelegd. Volgens de juristen van Houthoff biedt Europese jurisprudentie hier een uitweg.

Ze baseren dat op een uitspraak van het Europese Hof van Justitie over de aansluiting van nieuwe huizen op het riool. Dat is zó vanzelfsprekend, dat dit als standaardonderdeel van het bouwproject moet worden gezien. Maar dat geldt volgens de juristen dan ook voor het slopen van een oude boerderij om op die plek woningen te bouwen. Het intern salderen van de benodigde stikstofruimte kan dan in de zogeheten voortoets, waarvoor geen aparte natuurvergunning nodig is.

PAS-melders

Een ander voorstel uit het LTO-plan is het invoeren van een speciale legalisatiewet, die een einde moet maken aan de onzekerheid van PAS-melders en ondernemers met een zogeheten positieve weigering op een aangevraagde natuurvergunning. Deze twee groepen zitten door rechterlijke uitspraken buiten hun schuld zonder geldige vergunning.

Zij kunnen volgens de juristen van Houthoff op grond van een bepaalde uitleg van de Habitatrichtlijn en Europese jurisprudentie alsnog een „bekrachtiging” krijgen van het oorspronkelijke besluit: de PAS-ontheffing dan wel de positieve weigering.

Verder ziet LTO ruimte voor bijstelling van de rekenkundige ondergrens van Aerius. Deze rekentool bepaalt de stikstofneerslag van een project –zoals de aanleg van een weg, de bouw van woningen of de modernisering van een koeienstal – op kwetsbare natuur. Nu is die ondergrens 0,005 mol per hectare per jaar (0,07 gram). In de praktijk is dat gelijk aan nul.

In een rapport uitten onderzoeksinstituut TNO en de Universiteit van Amsterdam hier vorig jaar al kritiek op. Zo’n lage stikstofneerslag is niet terug te leiden naar een specifieke bron en biedt dus schijnzekerheid. Ook landbouwminister Femke Wiersma erkende al dat deze ondergrens niet houdbaar is. Het LTO-rapport betoogt dat verhoging naar 1 mol technisch en juridisch „verdedigbaar” is en „startklaar voor uitvoering”.

Habitats die „onherstelbaar verloren zijn gegaan” kunnen worden geschrapt

LTO wil de lijst beschermde natuurgebieden (Natura 2000) nog eens onder de loep nemen. De verplichting tot herstel kan volgens het rapport beperkt blijven tot de habitats (leefomgeving van planten of dieren) die van toepassing waren op het tijdstip dat een natuurgebied aan de lijst werd toegevoegd. Soorten die op een later tijdstip in zo'n gebied opdoken, zouden buiten de verplichting vallen. Bovendien kunnen habitats die nadien „onherstelbaar verloren zijn gegaan”, worden geschrapt, mits de overheid haar best doet om natuur die nog wel te herstellen is, beter te beschermen.

KDW

Verder bevat het plan een nadere onderbouwing van de al eerder door LTO geuite wens om de kritische depositiewaarde (KDW) uit de wet te halen. Dit is de modelmatig berekende maximale stikstofneerslag die een bepaalde kwetsbare habitat kan verdragen. Volgens de juristen is een KDW-norm niet door Europa voorgeschreven. Beter is het om de nadruk te leggen op gebiedsgericht natuurherstel. Ook de coalitie wil de KDW uit de wet halen.

De Tweede Kamer debatteert donderdag over de stikstofcrisis.