Dat geldt ook voor D66 dat een lange marsroute aflegde, voordat het deze week haar geesteskindje kan gaan verdedigen in de Tweede Kamer.

Aan de basis van de conversiewet liggen schriftelijke Kamervragen, die D66 op 13 februari 2019 indiende naar aanleiding van een documentaire. Ene Jacques deed daarin verslag van een duiveluitdrijving die hij moest ondergaan, om zo van zijn geaardheid af te komen. Dat het verhaal destijds dateerde van vijftig jaar terug, deed niet ter zake: D66 wilde van toenmalig VVD-minister Bruno Bruins (Medische Zorg) weten wat hij tegen homogenezing ging doen.

Bruins gaf aan niet over meldingen van conversiehandelingen te beschikken en verzekerde dat de zorginspectie zou optreden als die in de reguliere zorg zouden worden aangeboden. Meldingen vanuit de alternatieve geneeskunde konden, zo schetste Bruins, worden afgedaan via het strafrecht. Aan een aparte wet had hij geen behoefte. En dus deed D66 een stap terug en richtte de D66-lobby zich eerst op het afdwingen van een verkennend onderzoek.

Voorbarig, meende toenmalig CDA-zorgminister Hugo de Jonge. Hij wilde eerst signalen over mogelijke praktijken verzamelen via belangenorganisaties, maar op PVV, SGP en ChristenUnie na, kreeg D66 in mei 2019 de hele Kamer mee met haar voorstel: er moest een rapport komen. Later die maand sprak de Tweede Kamer zich, met uitzondering van CDA, ChristenUnie, SGP, FVD en PVV, ook maar alvast uit voor een conversiewet. Dat was overigens een initiatief van VVD’er Dilan Yeșilgöz. Zij liftte handig mee op de ‘Nashvillestorm’ die in die maanden door Nederland trok.

Yeșilgöz’ motie was stellig geformuleerd en bevatte zelfs niet het voorbehoud dat de uitkomsten van het door de Kamer afgedwongen onderzoek, moesten worden afgewacht.

Het onderzoek dat in mei 2021 werd opgeleverd, maakte bepaald geen stevige indruk. Drie experts die gedurende het wetgevingstraject met de Kamer meedachten, stelden eufemistisch vast dat het maar „beperkt” bijdroeg aan inzicht in de aard en omvang van het probleem. Maar D66 had haar gewenste feitenrelaas te pakken. Zodoende gingen in januari 2021 ook CDA, PVV en FVD overstag, toen D66 opnieuw per motie aandrong op een conversiewet.

Wie de wet, inclusief haar slecht afgebakende en open normen in elkaar sleutelde, bleef onduidelijk, tot de auteur via berichtendienst X uit de schaduw trad: strafrechtadvocaat Sydney Smeets. Hij werd in 2021 D66-Kamerlid, maar zag zich al na drie weken genoodzaakt zijn zetel terug te geven, na beschuldigingen van ongewenst seksueel gedrag.