Zo is het volgens de raad zeer de vraag of die vormen van conversietherapie die de initiatiefnemers strafbaar willen stellen niet al verboden worden in reeds bestaande wetsartikelen. De meerwaarde van het voorstel is daarmee onduidelijk, aldus de raad in een maandag gepubliceerd advies.

Het is volgens dit advies zaak dat de initiatiefnemers die meerwaarde alsnog aantonen. Anders doet de Kamer er verstandig aan het voorstel niet verder in behandeling te nemen, zo meent de raad.

Het wetsvoorstel is ingediend door D66, VVD, PvdA, GroenLinks, SP en PvdD. Hun inzet is om conversietherapie –in de tekst gedefinieerd als: het verrichten van handelingen die ertoe strekken de seksuele gerichtheid of genderidentiteit van iemand te veranderen of te onderdrukken– onder bepaalde voorwaarden strafbaar te stellen. Tot die voorwaarden behoort in elk geval dat er op de persoon in kwestie met een hoge mate van intensiteit druk moet worden uitgeoefend.

Minderjarigen

De wet maakt onderscheid tussen het verrichten van conversiehandelingen bij minder- en meerderjarigen. Bij minderjarigen blijven indringende, op conversie gerichte gesprekken tussen ouders en kinderen echter buiten beschouwing. Daar gaat het uitsluitend om handelingen die in de uitoefening van een ambt, beroep of bedrijf zijn verricht.

Conversiehandelingen bij meerderjarigen zijn strafbaar als sprake is van „misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht”. De raad werpt op dat het dan om dermate zware vormen van conversiehandelingen gaat dat die waarschijnlijk al strafbaar zijn vanwege het verbod op bijvoorbeeld mishandeling, wederrechtelijke vrijheidsberoving, bedreiging of dwang.

De Raad van State tekent verder aan dat het invoeren van een nieuwe verbodsbepaling pas mag wanneer vaststaat dat andere, minder vergaande instrumenten zoals bijvoorbeeld voorlichting of het op gang brengen van een dialoog onvoldoende effect hebben. Of dat zo is, valt nu volgens de raad nog niet te beoordelen. Het voorgestelde verbod komt dan ook te vroeg en zou zelfs een averechts effect kunnen hebben, zo staat in het advies te lezen. Ook dat is een serieus minpunt.

Handhaafbaarheid

Kritisch is de raad ook over de handhaafbaarheid. Die vergt onder meer dat de politie en het OM extra middelen moeten krijgen en actief in stelling moeten worden gebracht, maar of dat ook de bedoeling is, laten de initiatiefnemers in het midden. In Duitsland en Malta heeft de invoering van een vergelijkbare wet bovendien nog niet tot vervolging geleid.

In het advies staat verder te lezen dat het door de indieners voorgestelde totaalverbod op het aanbieden van conversietherapieën een stap te ver gaat. Die passage dient volgens de raad dan ook te worden geschrapt omdat anders ook legale conversiehandelingen –dat wil zeggen: handelingen gericht op volwassenen waarbij geen sprake is van misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht– strafbaar zijn.

Tot slot vraagt de raad zich af waarom de initiatiefnemers voorstellen slachtoffers spreekrecht te geven, mocht het ooit tot rechtszaken over buitensporige homogenezingspraktijken komen. Dat strijdt met de lijn die tot nu wordt aangehouden. Daarbij blijft het spreekrecht beperkt tot slachtoffers van levens-, gewelds- en zedendelicten en tot delicten waarop een gevangenisstraf van acht jaar of meer is gesteld.

Het is nu aan de zes partijen om te bepalen in hoeverre zij (de toelichting op) hun initiatiefwet nader willen verduidelijken en aanpassen. Nadat zij de kritiek van de Raad van State hebben verwerkt, is de Tweede Kamer aan zet. Overigens hebben de zes initiatiefnemers daar nu een meerderheid (90 zetels).