De Verenigde Staten en Rusland zitten aan tafel om te spreken over beëindiging van de oorlog in Oekraïne. Kyiv mag niet aanschuiven, maar krijgt een aparte positie in de gesprekken.

Voor Europa zien de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische collega Vladimir Poetin geen rol van betekenis weggelegd. Europa moet wel een staakt-het-vuren bewaken na een eventueel akkoord tussen Oekraïne en Rusland.

Reden dat Europa niet aan tafel zit, is dat het nog geen harde toezeggingen heeft gedaan over een bijdrage aan een troepenmacht, legde minister Ruben Brekelmans uit in het tv-programma Buitenhof. Europese landen denken wel na over het leveren van troepen. De Franse president Emmanuel Macron liet begin vorig jaar al een proefballonnetje op over het sturen van Europese troepen om een bestand te bewaken.

Verschillende Europese leiders hebben dit weekend op het kantoor van NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte overlegd met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky over een Europese strijdmacht. De grondtroepen zouden de veiligheid van Oekraïne moeten garanderen ná beëindiging van de oorlog.

Voorwaarden

President Macron organiseerde maandag een informeel overleg met Europese leiders, onder wie premier Schoof. Het is „onverstandig” om niet te praten over deelname aan een troepenmacht in Oekraïne na een akkoord, zei premier Schoof. Het is belangrijk „om nu het signaal af te geven dat we bereid zijn om te praten.”

Schoof heeft twee „heel belangrijke voorwaarden”, zei hij zaterdag in München. De opdracht van een missie moet „volstrekt helder” zijn. Ook moeten de troepen kunnen rekenen op een „Amerikaanse back-up”. „Want als het stevig uit de hand loopt, moet je wel op de Amerikanen kunnen rekenen ten opzichte van Rusland.”

De PVV voelt niets voor het leveren van troepen, omdat Nederland al betrokken is bij veel missies en ons land moet worden beschermd. Bovendien moeten „tienduizenden Oekraïense mannen in Nederland maar teruggaan om hun eigen land te helpen, ook als militair”. Ook BBB is kritisch. Toch is er waarschijnlijk een Kamermeerderheid voor.

Volgens militair analisten zijn zeker 30.000 manschappen nodig, voorzien van gevechtstanks, pantservoertuigen, jachtvliegtuigen en oorlogsschepen. „Een legermacht voor Oekraïne moet tot de tanden toe bewapend zijn”, zegt Peter Wijninga van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS). „Het is géén vredesmacht, maar een robuuste legermacht. Het doel is Rusland af te schrikken en Oekraïne garanties voor veiligheid te bieden.”

Parate troepen

Europese landen moeten samen zo’n troepenmacht op de been brengen, zonder steun van de Amerikanen, aangezien president Trump weigert te helpen. „De totale gevechtscapaciteit van Europa is voldoende om zo’n zware gevechtsmissie op te zetten”, stelt Wijninga. „Ook zonder Amerika. Alle grote Europese landen beschikken over parate troepen die snel inzetbaar zijn.”

De grote vraag is wat Nederland Oekraïne heeft te bieden. „Veel hangt af van de vraag hoe zo’n troepenmacht eruit komt te zien”, zegt Wijninga, die denkt aan mogelijk 30.000 tot 50.000 Europese manschappen.

„Het aantal troepen kan beperkter zijn als de eenheden zich snel kunnen verplaatsen langs de mogelijk 1300 kilometer lange bestandslijn.” De militair analist noemt het daarbij „niet onlogisch” dat grotere Europese landen meer steun leveren.

„De Nederlandse bijdrage is beperkt”, waarschuwt Wijninga, wijzend op de relatief kleine omvang van de krijgsmacht. Bovendien levert Nederland al een bijdrage aan de verdediging van NAVO-grondgebied. In Litouwen zijn bijna 300 militairen actief, in Estland vier F-35’s met pakweg 150 man ondersteunende manschappen. „Deze eenheden zijn daar niet zomaar weg te halen.”

Stevige troepen

Voor deze multinationale missie zijn „stevige grondtroepen” nodig, benadrukt de kolonel b.d. „Gemechaniseerde infanterie, grondtroepen dus voorzien van pantservoertuigen. Nederland kan bijvoorbeeld een bataljon van 500 tot 600 man leveren.”

Nederland kan verder een of twee MQ-9 Reapers leveren. De krijgsmacht telt een vloot van vier van deze grote drones, terwijl er nog vier in bestelling zijn. „De luchtmacht kan eventueel één drone, actief in Roemenië om NAVO-grondgebied te verdedigen, verplaatsen naar Oekraïne.”

Voor de bewaking van het Oekraïense luchtruim moet Nederland geavanceerde F-35-gevechtsvliegtuigen beschikbaar kunnen stellen. „De F-35’s zijn ook enorme stofzuigers van informatie”, legt Wijninga uit. De toestellen worden ingezet voor spionage en het verzamelen van inlichtingen.

De marine kan voor een multinationale gevechtsmissie bijvoorbeeld een zwaarbewapend fregat, een patrouilleschip of een mijnenbestrijdingsvaartuig sturen. Nederland doneert overigens al twee verouderde, uitgefaseerde mijnenjagers aan Oekraïne.

Voor de luchtverdediging zou de krijgsmacht een Patriotluchtafweersysteem voor het uitschakelen van vliegtuigen en raketten kunnen sturen. Nederland telt drie Patrioteenheden, terwijl er op dit moment drie systemen in bestelling zijn. Verder kan de krijgsmacht Nasams-luchtafweer voor de korte afstand op de verzendlijst zetten.

Politieke wil

Grootste struikelblok bij het formeren van een multinationale troepenmacht voor Oekraïne, is niet de militaire capaciteit, maar de politieke wil een missie te sturen voor de bewaking van een eventueel akkoord. Een zogeheten ”coalition of the willing”, een verbond van bereidwillige landen, kan samen zo’n troepenmacht op de been brengen. Europese landen kunnen steun krijgen van bijvoorbeeld Turkije, Canada en Australië.

Een Europese troepenmacht moet rekening houden met langdurige missie. „Het kan zomaar tien jaar duren. Of langer”, zegt Wijninga. „In Oekraïne kan een bestandslijn ontstaan langs de huidige frontlinie, vergelijkbaar met de situatie tussen Noord- en Zuid-Korea. Een nieuw IJzeren Gordijn in Europa.”