Eind vorig jaar uitte de raad al „grote zorgen” over de wetsvoorstellen in een snel uitgebracht advies. Omdat de adviseurs maar een week de tijd hadden om naar de plannen te kijken, was het niet mogelijk om experts bij rechtbanken te raadplegen, terwijl dat wettelijk wel moet. Maandag heeft de raad twee adviezen gepubliceerd waarvoor deze experts wel zijn geraadpleegd.

Het tweestatusstelsel deelt asielzoekers op in mensen die worden vervolgd om hun politieke opvattingen, geloof of seksuele geaardheid en vluchtelingen voor oorlog en geweld. De laatste groep krijgt daarbij minder rechten. De Asielnoodmaatregelenwet regelt onder meer dat verblijfsvergunningen van onbepaalde tijd worden afgeschaft en verblijfsvergunningen van kortere duur worden.

Halverwege 2026 wordt het Europese migratiepact van kracht en dat leidt eveneens tot veel werk bij organisaties die met migratie te maken hebben. „Deze nieuwe Europese regels dwingen tot herziening van het nationale asielsysteem en zullen naar verwachting ook grote gevolgen hebben voor de Rechtspraak en andere organisaties in de migratieketen, zowel op het gebied van werklast als uitvoering”, aldus de Raad voor de rechtspraak.

Bekijk daarom eerst wat de effecten zijn van het migratiepact en vul dat daarna eventueel aan met nationale regels, zo luidt het advies.

De hogere werklast gaat volgens de raad gepaard met hogere kosten voor de rechtspraak. Het tweestatusstelsel kost jaarlijks 46,8 miljoen euro extra en de asielnoodmaatregelenwet 5,8 miljoen euro. In het jaar van de invoering liggen de kosten naar verwachting nog een miljoen euro hoger.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) hoopt juist dat de Europese en Nederlandse wijzigingen tegelijk ingevoerd worden, om zo efficiënt mogelijk de systemen en praktische werkwijze aan te passen. „Dan kunnen we er hopelijk jaren mee vooruit”, aldus een woordvoerder. Ook wil de organisatie voorkomen dat mensen onder meerdere verschillende procedures en wettelijke regels vallen.