Hussein Barakat (38) zit koffie te drinken in een bruine fauteuil, boven op de restanten van zijn huis in de zuidelijke stad Rafah. Een surrealistisch tafereel. Voor de oorlog telde zijn huis drie verdiepingen, nu resteert er niets meer dan een berg puin. „Rafah is een spookstad geworden”, zegt Barakat tegen persbureau AP. „Er is niets meer.”

Duizenden ontheemde Gazanen keren sinds het staakt-het-vuren van zondag terug naar hun huizen, na de langste en dodelijkste oorlog tussen Israël en Hamas. Met angst en beven. Hoe treffen ze hun huis aan? Onbewoonbaar? Beschadigd? Volledig verwoest? Waar halen ze voedsel en drinkwater vandaan?

Dronebeelden van AP tonen uitgestrekte puinhopen in de Gazastrook. Zo ver het oog reikt. Ingestorte betonnen verdiepingsvloeren liggen boven op elkaar. De tussenliggende woonkamers, keukens en slaapkamers zijn verpulverd. Wie zich het lot van de bewoners probeert voor te stellen, durft niet verder te denken.

Huizen, scholen, moskeeën, ziekenhuizen en begraafplaatsen zijn vernietigd. Vitale, dichtbevolkte stedelijke gebieden in Gaza zijn verworden tot uitgestorven, desolate betonvlaktes. De levendige kleuren van vóór de oorlog zijn vervaagd tot monotone cementgrijze tinten.

Gijzelaars

De grootschalige verwoestingen door Israëlische bombardementen zijn een rechtstreeks gevolg van de brute slachting van 7 oktober 2023 in Zuid-Israël. Hamas en aanverwante terreurgroepen vermoordden daarbij zeker 1200 mensen en ontvoerden meer dan 250 mensen. Na de vrijlating van drie gijzelaars bevinden zich nog altijd pakweg honderd gijzelaars in Gaza, van wie vermoedelijk tientallen niet meer leven.

Israël slaat hard terug. Vijftien maanden lang probeert de Joodse staat Hamas te vernietigen en de gijzelaars vrij te krijgen. Bij de verwoestende aanvallen zijn meer dan 46.788 Palestijnen gedood en 110.453 gewond, terwijl er naar schatting 11.000 mensen onder het puin liggen. Verschillende landen klagen Israël daarom aan voor genocide onder de 2,1 miljoen Gazanen.

De cijfers over dodelijke slachtoffers zijn afkomstig van het door Hamas gerunde ministerie van Volksgezondheid in Gaza, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen burgers en terreurleden. Israël bestrijdt de cijfers en claimt pakweg 20.000 tot 30.000 Hamasstrijders te hebben gedood in een complexe strijd in dichtbevolkt stedelijk gebied, waarbij Hamas op grote schaal burgers gebruikt als menselijk schild.

Desastreus

Het Israëlische militair optreden in Gaza brengt ook grote schade toe aan woonwijken en infrastructuur. Zo’n 59,8 procent van de bebouwing in Gaza is beschadigd of verwoest, becijferen academici Corey Scher van het Cuny Graduate Center en Jamon Van Den Hoek van de Oregon University op basis van satellietbeelden. Het United Nations Satellite Centre (Unosat) berekent dat 69 procent van alle gebouwen is beschadigd of vernietigd.

De verwoesting is zo desastreus dat sommige deskundigen ervoor pleiten het aan te merken als nieuwe oorlogsmisdaad: domicide, het doelbewust en systematisch vernietigen van een woongebied om dit onbewoonbaar te maken.

Volgens experts ontkomt Israël niet altijd aan het beschadigen van gebouwen. Operaties om terreurtunnels onder Gaza onschadelijk te maken kunnen onmogelijk zonder de bovenliggende bebouwing aan te tasten.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn nog slechts 17 van de 36 ziekenhuizen gedeeltelijk operationeel. Van de 564 schoolgebouwen in Gaza zijn er volgens Unicef 534 beschadigd of vernietigd. Israël wijst erop zich te richten op Hamasstrijders, die zich regelmatig verschuilen in ziekenhuizen, scholen en moskeeën.

Nuance

Hoe zwaar het lijden en hoe ernstig de verwoesting in Gaza ook is, delen van de kuststrook staan nog overeind. De fascinerende beelden van zondag bij de overdracht van drie Israëlische gijzelaars toont een rit door hoge, ongeschonden appartementencomplexen in Gaza.

In een staaltje machtsvertoon paradeerden zwaarbewapende uitgelaten Hamasstrijders ineens op straat met gloednieuwe gevechtsuniformen in fonkelnieuwe witte pick-ups. De boodschap aan de wereld is duidelijk: wij controleren Gaza en wij laten ons niet vernietigen.

De nieuwe Amerikaanse president Donald Trump en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu staan daarmee voor een zware taak. Trump beloofde dat Gaza „nooit meer een veilige haven voor terroristen wordt”.

Wederopbouw

De wederopbouw van Gaza vereist allereerst een gigantische opruimoperatie. De oorlog zou naar schatting 40 miljoen ton puin hebben opgeleverd door ingestorte gebouwen die vol zitten met explosieven, waaronder boobytraps en niet-ontplofte bommen. Ruimingsoperaties kunnen zeker tien jaar duren, schat een hoge VN-ontruimingsfunctionaris.

Voor de opbouw van Gaza is zeker 100 miljard euro nodig, becijfert VN-coördinator Sigrid Kaag. De vraag is wie daarvoor de portemonnee moet trekken. Ongetwijfeld voelen Europese landen, die de afgelopen decennia tientallen miljarden in Gaza stopten, zich weer verantwoordelijk. Ook al stak Hamas Europees geld niet in de gewone Gazaan, maar in tunnels, bommen en granaten.

Ondanks de grootschalige verwoestingen in Gaza lijkt Hamas weinig te hebben geleerd van de nietsontziende oorlog. Waarnemend Hamasleider Khalil al-Hayya beloofde recent in een toespraak een herhaling van de slachting van 7 oktober. „Een bron van trots voor ons volk en onze natie.”

Het wachten is daarom op een volgende veldslag in Gaza. Met nog meer leed en nog meer verwoesting.