In het sfeervolle gotische kerkje aan het Dorpsplein van Aagtekerke hangt aan de muur, vlak naast de preekstoel, een marmeren epitaaf of memoriesteen uit 1669. Het kunstwerk is gewijd aan de nagedachtenis van regent Hendrick Thibaut en diens vrouw en dochter. Het is gemaakt door Rombout Verhulst, een in Mechelen geboren beeldhouwer die wel de Rembrandt onder de beeldhouwers van de Gouden Eeuw wordt genoemd. Verhulst maakte ook het praalgraf voor zeeheld Michiel de Ruyter in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Het sierlijke, in wit marmer uitgevoerde kunstwerk in de kerk in Aagtekerke verkeert in slechte staat. Er zitten breuken en scheuren in en bruine verkleuringen. De ooit vergulde letters op het zwarte medaillon in het hart van het werk zijn vervaagd. Gipsnaden moeten dringend worden hersteld en er is schade als gevolg van eerdere herstelwerkzaamheden waarbij beenderlijm is gebruikt. Kortom: hoog tijd voor een restauratie. Maar daar is geld voor nodig. Tjirke Roelofs-Blaas, Eelco van der Aa, Piet Lievense en Wim Bosselaar staken de koppen bij elkaar en hebben in het dorp een commissie epitaaf gevormd, die ervoor moet zorgen dat de benodigde gelden voor het project binnenkomen.

Onderzoek

De initiatiefnemers hopen op subsidie van de provincie en bijdragen van fondsen, particulieren en commerciële instellingen, legt Roelofs-Blaas uit. Zij volgde de studie professionele restauratie en werkt bij de organisatie Erfgoed Zeeland in Middelburg. Ze groeide op in Aagtekerke, op een steenworp afstand van het kerkje. „Ik keek altijd naar de epitaaf als ik in de kerk zat”, vertelt Roelofs-Blaas. „Toen ik tijdens mijn studie onderzoek deed in de kerk vroeg ik me af wat de bruine verkleuringen op onderdelen van de epitaaf waren. Ik deed navraag bij mijn docent en hij wees erop dat dit echt een bijzonder ornament is. Maar hij vertelde ook dat de verkleuringen nog verdere schade zouden kunnen veroorzaken aan het monument.”

„Ik keek altijd naar de epitaaf als ik in de kerk zat” - Tjirke Roelofs-Blaas, lid commissie epitaaf

Met name commissielid Van der Aa is nu actief bezig om gelden te werven voor de restauratie. Hij wordt daarbij geholpen door medecommissieleden Lievense en Bosselaar. Lievense is oud-voorzitter van het college van kerkrentmeesters van de protestantse gemeente Aagtekerke-Domburg en Bosselaar is penningmeester van het kerkbestuur.

Portretmedaillons

Op het eeuwenoude gedenkteken zijn in drie fraaie portretmedaillons Hendrick Thibaut, diens vrouw Isabella Porrenaer en hun dochter Jacoba afgebeeld. Hendrick Thibaut en zijn vrouw stierven eind 1667 kort na elkaar, vermoedelijk aan een besmettelijke ziekte, terwijl dochter Jacoba al in mei 1666 was gestorven, nog geen jaar nadat zij in het huwelijk was getreden.

Thibaut was een vermogend en invloedrijk regent in het Zeeland van de Gouden Eeuw en is wel de Machiavelli van dat gewest genoemd. Hij is maar liefst acht keer burgemeester van Middelburg geweest en was ook raadspensionaris voor Zeeland in de Staten-Generaal en bewindvoerder bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie.

Dankzij zijn huwelijk met Isabella Porrenaer werd Thibaut ambachtsheer van Aagtekerke. Hij bezat ook gronden in het toenmalige Staats-Vlaanderen.

Franse Revolutie

Het monument voor ”Henricus” en zijn gezin heeft in de voorbije ruim 350 jaar veel meegemaakt. Zo is het tijdens de Franse Revolutie door het aanbrengen van een houten wand in het kerkje ternauwernood behoed voor vernieling. De epitaaf bevat namelijk schilden met familienamen van voorzaten van de familie Thibaut en in de Franse Tijd werden zulke ornamenten op gedenkmonumenten op last van de autoriteiten kapotgeslagen.

In de Tweede Wereldoorlog hebben wakkere dorpsbewoners de memoriesteen van de muur gehaald en, in onderdelen, in kisten verstopt in de grond bij een nabijgelegen hoeve. Toen de bezetter die boerderij, genaamd Oosterzicht, vorderde, zijn de kisten weer schielijk weggehaald en in de schuur van weer een andere boerderij bij Aagtekerke verstopt. In 1946, nadat het kunstwerk ook nog de inundatie van Walcheren (1944) had overleefd, werd het terug aan de muur bevestigd in de Dorpskerk.

Dat de epitaaf bij de inundatie geen merkbare schade heeft ondervonden toen de kisten waarin de delen zaten in het zoute zeewater lagen, komt waarschijnlijk omdat de delen waren behandeld met bijenwas, denkt de commissie epitaaf.

Lezing

De vier commissieleden hebben inmiddels een informatiebijeenkomst met muzikale omlijsting op touw gezet om wat meer ruchtbaarheid te geven aan het restauratieproject. Deze wordt donderdag 20 februari vanaf 19.30 uur gehouden in de Dorpskerk. Ze hopen dat er zo veel mogelijk inwoners op afkomen.

Restauratiespecialist John van den Heuvel houdt tijdens de bijeenkomst een lezing. Van den Heuvel weet veel af van natuursteen en was docent van Roelofs-Blaas tijdens haar opleiding tot restauratieprofessional. „Hij weet bijvoorbeeld ook welke partijen dit restauratieproject eventueel zouden kunnen uitvoeren”, vertelt Roelofs-Blaas.

Zij, Lievense, Van der Aa en Bosselaar hopen zo de bevolking warm te maken voor het project en wie weet levert de bijeenkomst dan ook nog wat financiële steun op vanuit het dorp. „Dit kunstwerk hoort immers echt bij de gemeenschap van Aagtekerke”, vinden de commissieleden. „Iedereen in ons dorp kan ervan genieten.”

Wim Bosselaar vult aan: „Als initiatiefnemers beseffen we dat we het hier hebben over een seculier monument, dat te maken heeft met de burgerlijke overheid. Maar het is stellig iets wat mooi is en daarom willen we het in stand houden.” Lievense ten slotte, beslist: „Dat staat als een paal boven water…”

De commissie epitaaf hoopt dat de restauratie van de memoriesteen in 2026 van start kan gaan. Het karwei zal naar verwachting een halfjaar in beslag nemen. De subsidieaanvraag bij de provincie Zeeland gaat binnenkort de deur uit. Zo’n 70 procent van de benodigde gelden voor het project moet uiteindelijk van de provincie komen.