De lijst met presidentiële decreten is flink aan de maat. Trump gaat het anders doen dan zijn voorganger, zo veel is wel duidelijk. Een van de maatregelen is dat er een einde moet komen aan wat Trump overheidscensuur noemt. Alle ruimte voor de vrijheid van meningsuiting.

En daarmee is ook de strijd om de waarheid in volle gang. Niet alleen door overheden. Ook giganten op het gebied van sociale media roeren zich. Het vrije woord lijkt heilig verklaard. De zorgen rondom deze ontwikkelingen nemen navenant toe. Hoezo zijn feitenchecks op Facebook en Instagram opeens niet meer nodig? Wat is de reden dat de drempels voor haatzaaiende berichten verlaagd kunnen worden door X (het voormalige Twitter) en Meta? En hoe zit het met algoritmes die mensen laten zien wat ze graag willen zien of die mensen overspoelen met berichten waarvan anderen vinden dat zij die tot zich moeten nemen?

Woorden doen ertoe, hebben impact. De kracht van geschreven of uitgesproken taal moet nooit worden onderschat. Werk maken van de waarheidsclaim is daarom een even nobel als noodzakelijk streven.

Over de manier waarop dat zou moeten gebeuren, lopen de meningen uiteen. Is de overheid de aangewezen hoeder van de waarheid? Of zijn dat de media? En wat als overheid en media opeens door elkaar lopen, nu Elon Musk van X een prominente rol gaat spelen in de regering-Trump?

De scheidslijnen zijn nog niet zo eenvoudig te trekken. Waar ligt, in het geval van het vrije woord, de grens van het moreel aanvaardbare? En wat moet juridisch gezien onmogelijk worden gemaakt? Zijn er marges denkbaar? De vrijheid van meningsuiting is een fundamenteel recht, maar mag niet strijden met andere rechten en belangen in een democratische samenleving.

De Belgische hoogleraar publiekrecht Koen Lemmens, groot voorstander van het vrije woord, noemt het een illusie dat het verbieden en modereren van uitingen problemen oplost. „Ik hoor het niet, ik zie het niet, dus is het er niet. Maar, lieve vrienden, het is er. We kijken dat lelijke beest recht in de ogen.” Maak de misleide weerbaar en kritisch is zijn goede advies.

In de Bijbel, in het boek Spreuken, zegt de wijze koning Salomo dat wie zijn tong in toom houdt waakt over zichzelf, en daarmee ook over zijn naaste. Wandelen in de waarheid is voluit Bijbels. Wie dat doet hanteert nooit een te grote roeptoeter.