Hoog boven de kist van Jimmy Carter koepelt de Dome van het Capitool met het Vrijheidsbeeld en de woorden ”E Pluribus Unum” (”Uit velen één”). Woorden die de historische realiteit van de Verenigde Staten vertolken, maar ook de opdracht en uitdaging van elke leider, wel of geen president, verwoorden. Hoe doe je recht aan de veelheid aan meningen in één beleid? Hoe maak je de beste keuze voor dat moment uit de veelheid aan mogelijkheden? Hoe behoud je ondanks de vele verschillen toch de eenheid?

Jimmy Carter was zich hiervan bewust toen hij president werd van een land dat moreel zwaar beschadigd was door de Vietnamoorlog en politieke schandalen waardoor het vertrouwen in de overheid op een dieptepunt was geraakt. Carter beloofde nooit tegen het volk te zullen liegen. Hij schuwde het niet om Amerika moreel weer de weg te wijzen door in zijn inauguratietoespraak Micha 6:8b te citeren: „en wat eist de HEERE van u, dan recht te doen, en weldadigheid lief te hebben, en ootmoediglijk te wandelen met uw God?”

Deze Bijbelse meetlat legde Jimmy Carter ook langs zijn eigen leven, iets wat een leider tot een goede leider maakt. Tijdens zijn presidentschap begonnen de Verenigde Staten geen oorlog en bemiddelde Carter vrede tussen Israël en aartsvijand Egypte. Een vrede die tot op de dag van vandaag standhoudt. Veel van Carters plannen werden omgezet in wetgeving die door het Congres werd aangenomen, wat hem tot een van de meest succesvolle presidenten maakte. Hij was zijn tijd ver vooruit door zonnepanelen op het Witte Huis te plaatsen, om aan te geven dat Amerika minder afhankelijk moest worden van olie uit het Midden-Oosten.

Ook na zijn presidentschap deed Carter, samen met zijn vrouw Rosalynn, veel goeds. Door hun toedoen is de guineawormziekte, een zeer pijnlijke ziekte veroorzaakt door de guineaworm, nagenoeg uitgeroeid. Waren er in 1986 nog 3,5 miljoen mensen met de guineaworm geïnfecteerd, in 2023 waren dat er door gebruik van waterfiltering en een larvicide nog maar veertien.

Door velen wordt het presidentschap van ”de pindaboer” echter als een mislukking beschouwd. Hoge inflatie, oplopende werkloosheid, een energiecrisis en de gijzeling van 53 Amerikanen in de Amerikaanse ambassade in Teheran blijven het beeld van zijn presidentschap bepalen. Maar hij liep er niet voor weg. In een nationale tv-toespraak ging hij in op de malaise in het land. Daarvoor nodigde Carter burgers uit verschillende lagen van de bevolking uit om hun zorgen met hem te delen. In zijn toespraak stelde hij zich kwetsbaar op door de kritiek op hemzelf te benoemen: „meneer de president, u leidt het land niet, u stuurt alleen maar de regering aan”. Hij nam de kritiek ter harte, maar hield de bevolking ook een spiegel voor: zelfgenoegzaamheid en consumentisme hadden de plaats ingenomen van hard werken, het gezin, gemeenschapszin en het geloof in God. En de mensen zochten hun identiteit in wat ze bezaten in plaats van in wat ze deden, wat nooit voldoening kan geven.

In het huidige politieke klimaat wordt een goede leider gezien als iemand die met stoere oneliners alle problemen belooft op te lossen. Jimmy Carter laat zien dat goed leiderschap niet alle problemen kan oplossen maar wel verantwoordelijkheid neemt, luistert, reflecteert en uit velen één weg aanwijst: samen ootmoedig vanuit het morele kompas van Gods Woord goed te doen en het goede te zoeken voor de naaste. Iedereen die wil weten wat goed leiderschap is, kan aan het leven van Jimmy Carter een voorbeeld nemen.

De auteur is moleculair bioloog.