De kleur van het ei is voor de consument een kwestie van wennen, zegt pluimveehouder Jacco Wisserhof uit Rhenen. De meeste eieren van zijn 43.000 witte kippen gaan via een pakstation (tussenhandel waar de eieren worden gesorteerd en verpakt) naar supermarkten in Duitsland en Nederland. Enkele procenten van zijn omzet haalt hij uit de verkoop aan huis.

Via zijn eierautomaat verkoopt Wisserhof al sinds 2012 witte eieren. Aanvankelijk bood hij ook nog bruine aan, gelegd door bruine kippen. Toen Wisserhof een paar jaar later zijn laatste bruine kippen de deur uit deed, stopte hij daar mee. „Het kostte me een paar klanten, maar tegenwoordig merk ik er niets meer van.”

Imago

Lange tijd profiteerde het bruine ei van een gunstig imago. Consumenten associeerden bruine eieren met scharrelende kippen, terwijl ze bij witte eieren dachten aan opeengepakte dieren in de verguisde legbatterij. Dat idee is achterhaald, zegt voorzitter Kees de Jong van de vakgroep pluimveehouderij van boerenorganisatie LTO. „Legbatterijen zijn al jaren verdwenen. Ook witte kippen worden tegenwoordig in scharrelstallen gehouden.”

De witte kip heeft veel voordelen ten opzichte van haar bruine soortgenoot. De Jong: „Ze is kleiner, waardoor ze minder voer nodig heeft.” Wagenings onderzoek uit 2019 onderstreept dat hierdoor de zogeheten CO₂-voetafdruk kleiner is, een pluspunt voor het klimaat.

„Een witte kip is kleiner, waardoor ze minder voer nodig heeft” - Kees de Jong, voorzitter LTO-vakgroep pluimveehouderij

En dat is niet het enige. De Jong: „Witte kippen zijn ook sterker dan bruine. Ze worden minder snel ziek en blijven langer eieren leggen. Het zijn heel dankbare dieren.”

Pluimveehouders kunnen witte kippen zo’n vijftien weken langer op hun bedrijf houden dan bruine. Daardoor staat de stal, die na elke legronde grondig wordt schoongemaakt, op jaarbasis minder lang leeg.  Dat scheelt in de kosten.

Mooi voor de boer, maar die zal alleen omschakelen als er voldoende vraag is naar witte eieren. Dat is inmiddels ruimschoots het geval. In Duitsland, een grote afnemer van Nederlandse eieren, is het witte ei tegenwoordig de standaard, zegt pluimveehouder Wisserhof. In Scandinavische landen is dat al veel langer zo, weet hij. „Daar hebben bruine eieren een vies imago.”

Standaardkwaliteit

Nederlandse supermarkten, die eerder vooral bruine eieren verkochten, zijn inmiddels om: wit wint op alle fronten. Een rondgang van het Reformatorisch Dagblad langs zeven ketens, kort voor Kerst, laat zien dat bruine eieren bij twee ervan –Lidl en Aldi– niet eens verkrijgbaar zijn. Bij de vijf andere is het aanbod van witte eieren vaak ruimer dan dat van bruine: de consument heeft meer keuze naar verpakking en segment. Eén ster Beter Leven, het keurmerk van de Dierenbescherming, is in de supermarkten tegenwoordig de standaardkwaliteit. Andere segmenten zijn bijvoorbeeld eieren van kippen met een vrije uitloop en biologische eieren.

De supermarkten gebruiken duurzaamheid als hét argument om de consument ertoe te verleiden witte eieren te kiezen. Albert Heijn maakte vorig jaar bekend dat alleen eieren van witte kippen in aanmerking komen voor het AH-keurmerk ”Beter voor Natuur & Boer”. Lidl ging al in 2017 een samenwerking aan met Kipster. Dat is een initiatief van vier ondernemers die een nieuw type pluimveestal hebben ontwikkeld met veel aandacht voor dierenwelzijn, natuur en hergebruik van reststromen uit de voedselindustrie.  Ook op de Kipsterboerderijen lopen alleen witte kippen rond.

Duurder

Uit de rondgang van het RD blijkt ook dat bruine eieren in de winkel een stuk duurder zijn dan witte. Of ze nu in kartonnen doosjes zitten of in plastic, het verschil bedraagt voor eieren van standaardkwaliteit om en nabij de 10 cent per stuk. De boer profiteert daar niet van. Die krijgt voor bruine eieren nauwelijks meer betaald dan voor witte (zie graphic).

„Ik verbaas me erover dat de consument zoveel voor een bruin ei wil betalen”, zegt Wisserhof. „De eieren zijn hetzelfde, er zit in een bruin ei niet meer voedingswaarde dan in een wit ei.”

„Het is eigenlijk heel gek dat iemand 10 cent extra betaalt voor een bruine schaal” - Peter van Horne, pluimvee-econoom

Peter van Horne, pluimvee-econoom bij onderzoeksinstituut Wageningen Economic Research, deelt die verbazing. „Het is eigenlijk heel gek dat iemand 10 cent extra betaalt voor een bruine schaal, terwijl hij die als eerste weggooit als hij dat eitje gaat bakken.” Supermarkten profiteren hiervan, constateert de econoom. „Aan een bruin ei verdienen ze veel meer. Ik vind dat misbruik maken van de domheid van de consument.”

Volgens LTO-bestuurder De Jong laat het zien hoe groot de macht van supermarkten is. „De meeste mensen kopen elke week eieren. Als ze liever bruine hebben, nemen ze die toch wel mee, ook al zijn die 10 cent duurder dan witte.”

Toegankelijk

Een woordvoerder van Albert Heijn zegt dat de supermarkt „gezonde en betaalbare producten” toegankelijk wil houden voor alle klanten. „Wij evalueren continu ons assortiment, waarbij we rekening houden met een logische prijs voor zowel de boer als de klant, marktverhoudingen, inkoopprijsontwikkelingen, kwaliteit en duurzaamheid.”

Witte eieren zijn volgens de woordvoerder „beter voor het klimaat en efficiënter in de keten”, vandaar de overstap van bruin naar wit voor alle scharrel- en vrije uitloopeieren van eigen merk. Op de vraag waarom boeren met bruine kippen nauwelijks profiteren van het grote prijsverschil in de winkel, gaat hij niet in.

Een woordvoerster van Jumbo laat weten dat bij deze keten nog altijd meer bruine dan witte eieren worden verkocht, omdat het merendeel van de klanten daaraan de voorkeur geeft. Wel neemt het aandeel witte eieren toe. In 2024 ontbraken witte vrije-uitloopeieren nog, maar In 2025 biedt Jumbo in elk segment beide kleuren aan.

De vraag waarom bruine eieren voor de consument zoveel duurder zijn dan witte, terwijl de boer daar niet van profiteert, beantwoordt de woordvoerster niet rechtstreeks. Volgens haar maakt Jumbo „langdurige” afspraken met pakstations en boeren. Daarbij geeft het concern een „kostprijs-plus garantie” waaraan boeren vrijwillig kunnen deelnemen.

Inkomen

Overigens hebben Nederlandse leghennenhouders over hun verdiensten niet te klagen. Wageningen Economic Research berekende het gemiddelde inkomen in 2024 op 232.000 euro. Ook 2023 was volgens econoom Van Horne „een gouden jaar”, dankzij hoge prijzen als gevolg van een wereldwijd tekort aan eieren.

Volgens Jacco Wisserhof zijn de vooruitzichten „prima”. Wel maakt hij zich zorgen over het feit dat honderden pluimveehouders hebben ingetekend op de stoppersregelingen van de overheid. „Er zullen veel bedrijven verdwijnen, ook in andere veehouderijtakken. Dat gaat gevolgen hebben voor de keten, waaronder toeleverende bedrijven zoals voerleveranciers en fokkerijorganisaties. Voor een efficiënte productie is een bepaalde kritische massa nodig, anders wordt ons voedsel veel duurder dan nu. Daar moet een overheid rekening mee houden.“