Eens had ik een uitje met collega’s. Er waren allerlei activiteiten, zoals pijltjes werpen, puzzels oplossen, de bal in de basket gooien, enzovoort. We namen daarbij in groepjes deel aan een soort competitie. Er was een heuse puntentelling waarbij iedere groep zo veel mogelijk punten moest vergaren. Aan het eind keek ik reikhalzend uit naar de uitslag. Vreemd genoeg werd er helemaal geen uitslag met punten bekendgemaakt en al helemaal geen winnaar uitgeroepen.

Dit voorval herinnerde mij ook aan de introductiebijeenkomst die ik bijwoonde aan het begin van mijn aanstelling. Er was een presentatie met op een gegeven moment een slide met academische rankings die aangaven hoe de universiteit scoorde op onderwijskwaliteit, onderzoek en reputatie. Maar deze slide werd niet besproken en overgeslagen. Toen ik vroeg waarom dit gebeurde, zei de presentator plompverloren: „Deze slide is niet relevant.”

Ook op de ”folkeskole” –basisschool– legt men weinig nadruk op het meten van prestaties. Zo worden er tijdens de eerste zes leerjaren geen cijfers toegekend. Pas in het achtste leerjaar –er zijn tien leerjaren– begint men hiermee. Men is dus nogal allergisch voor rankings en het beoordelen van prestaties. Dat betekent dat men dan ook een ontzettende hekel heeft aan mensen die opscheppen over hun eigen successen. Zeg in dit land dus niet dat je ergens goed in bent of dat je iets gewonnen hebt. Mensen kijken je dan meewarig aan.

Presteren en winnen is vaak hét doel van spelletjes. Toch houden Denen er wel van om ze te spelen, zowel binnen als buiten. Maar men speelt ze uit liefde voor gezelligheid en om samen tijd door te brengen, niet om prestaties te etaleren.

Ook in het onderwijs wordt graag gebruikgemaakt van spellen. Zo heeft collega Morten een bordspel ontwikkeld voor studenten. Die kunnen op deze manier hun marketingkennis toepassen. Het spel is een soort ganzenbord met monopolieachtige trekjes. Elke deelnemer krijgt een bedrijfsomschrijving en er zijn kaarten met opdrachten. Er is weliswaar een puntentelling, maar het wonderlijke is dat het spel géén winnaar kent en ook geen einde.

Zelf heb ik vrij recent een game ontwikkeld voor studenten. Aan het eind van de eerste editie presenteerden we een ranglijst met de scores. Maar toen klaagden de laagst scorende teams steen en been dat hun prestaties zichtbaar werden gemaakt. Daarom tonen we nu alleen nog de scores van de drie beste teams. Áls je dan prestaties meet of bekendmaakt –liever niet–, moet je buitengewoon voorzichtig zijn.

Er is maar één gelegenheid waarbij men winnen wél belangrijk vindt. Dat is wanneer het nationale voetbalelftal speelt. Toevallig speelde het Deense nationale team eens tijdens het laatste gedeelte van mijn college. Dat heb ik geweten. De halve zaal stroomde leeg: vrijwel alle Deense studenten vonden het kijken naar de wedstrijd belangrijker dan het volgen van de les. De internationale studenten bleven wel zitten. Gelukkig speelt het nationale elftal zelden onder schooltijd.