Trump heeft duidelijk een voorkeur voor Johnson, die sinds het najaar van 2023 voorzitter is van het Huis. Niet omdat deze afgevaardigde uit Louisiana zo’n krachtpatser is. Integendeel, het is gebleken dat Johnson een zwakke leider is, die niet in de schaduw kan staan van zijn voorganger, de Democraat Nancy Pelosi. Maar juist die zwakte van Johnson is voor Trump aantrekkelijk: hij doet precies wat de president wil.

De rechterflank van de Republikeinse fractie in het Huis, verenigd in de House Freedom Caucus, heeft echter weinig vertrouwen in Johnson. Zij zijn niet zomaar bereid om op hem te stemmen.

Johnson kan geen verzet vanuit zijn eigen fractie hebben: hij mag maximaal één Republikeinse stem missen. Worden dat er meer, dan heeft hij geen meerderheid. En het is al bekend dat de Republikeinse afgevaardigde Thomas Massie niet van plan is zijn stem aan Johnson te geven.

Toegeeflijkheid

Wil Johnson de voorzittershamer behouden, dan zal hij behoorlijke concessies moeten doen. Zijn tegenstanders binnen de Republikeinse partij, ongeveer twaalf, willen twee dingen. Ten eerste verlangen ze toezeggingen dat er echt bezuinigd wordt. Ten tweede wensen zij meer betrokken te worden bij onderhandelingen over wetsvoorstellen.

Lees ook

Felle kritiek op Bijbelvaste voorzitter Johnson van het Huis

Johnson zegt bereid te zijn om aan die wensen tegemoet te komen. Hij heeft ook al toegegeven in het verleden sommige dingen verkeerd te hebben gedaan. Echter, al te grote toegeeflijkheid richting de dwarsliggers in zijn fractie kan hem in conflict brengen met Trump. Dat is al gebleken bij het vaststellen van de begroting voor overheidsuitgaven. Een moeizaam bereikt compromis in het Huis van Afgevaardigden werd door Trump –onder invloed van Teslabaas Elon Musk– van tafel geveegd. Het financieel plan moest terug naar de tekentafel.

In de achterliggende dagen heeft Johnson met tal van afgevaardigden gesproken om hen over te halen. Waarnemers verwachten niet dat hij dankzij die gesprekken na de stemming opnieuw op de voorzitterszetel kan plaatsnemen. „Ongetwijfeld zullen kritische Republikeinen de druk opvoeren”, zegt Brendan Buck, een voormalig assistent van twee Republikeinse fractieleiders. „Misschien zijn ze wel van plan uiteindelijk voor hem te stemmen, maar ze zullen alles op alles zetten om het onderste uit de kan te halen.”

Geld

Trump heeft niet alleen publiekelijk zijn steun uitgesproken voor Johnson, maar ook enkele afgevaardigden gebeld om hen te bewegen voor hem te stemmen. De betrokken afgevaardigden zeggen dat ze een goed gesprek met de aankomend president hebben gehad, maar zij wilden nog geen toezegging doen over hun stemkeuze. Daardoor is de uitkomst onzeker.

Eén factor kan de tegenstribbelende Republikeinen mogelijk over de streep trekken. Elon Musk heeft gewaarschuwd dat elke afgevaardigde die de wensen van Trump niet honoreert bij de volgende verkiezingen in 2026 de rekening krijgt gepresenteerd. Musk zal dan met zijn geld de tegenkandidaat van zo’n tegenstemmer steunen. Dat dreigement wordt in Washington wel serieus genomen.

Mocht er aan het eind van de dag geen voorzitter zijn gekozen, dan kan dat consequenties hebben voor de vergadering die komende maandag wordt gehouden. Dan komt het Congres bijeen om de uitslag van de presidentsverkiezingen te bekrachtigen. Als er geen voorzitter van het Huis van Afgevaardigden is, kan die vergadering niet worden gehouden.

Voor zo’n situatie is er in Washington geen draaiboek. Staatsrechtgeleerden waarschuwen voor de chaotische situatie die dan kan ontstaan. Een optie zou zijn dat het Huis alleen voor die vergadering een tijdelijke voorzitter aanwijst. Maar de vraag is of Johnson zelf daarin zal meegaan. Want dan geeft hij feitelijk aan dat een ander de voorzittershamer in handen moet krijgen.

Een ander probleem is dat wanneer Johnson niet wordt gekozen er binnen de Republikeinse fractie niet iemand is die voldoende vertrouwen heeft om wel voorzitter te worden. Er zijn kandidaten die belangstelling hebben, maar die hebben onvoldoende draagvlak.