In Nederland woonden eind 2023 ongeveer 3,5 miljoen rooms-katholieken, ruim een vijfde van de bevolking. Hun aantal daalt de laatste jaren met gemiddeld zo’n 67.000 per jaar, zo blijkt uit cijfers van parochies en bisdommen. Die staan in een deze maand verschenen rapport met „kerncijfers” van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland over het jaar 2023, opgesteld door Kaski, het onderzoekscentrum religie en samenleving van de Radboud Universiteit in Nijmegen.

De Rooms-Katholieke Kerk telde eind vorig jaar 586 parochies en 39 gemeenschappen van migranten. Er verdwijnen er gemiddeld tien per jaar. Ook het aantal priesters, diakens en pastoraal werkers neemt af: met gemiddeld veertig per jaar. Eind 2023 waren er 919 betaalde krachten.

De daling van het aantal kerkgebouwen verliep de afgelopen vijf jaar ook in een gelijkmatig tempo: met ongeveer 3 procent. Dat betekent dat er ieder jaar zo’n dertig rooms-katholieke kerkgebouwen hun deuren sluiten. Er staan er in Nederland nog 1239.

Koorleden

Uit het rapport, dat in september aan de bisschoppen is gepresenteerd, blijkt verder dat ruim 131.000 rooms-katholieken zich als vrijwilliger inzetten in hun parochie – dus nog geen 4 procent van alle kerkleden. Het aantal vrijwilligers daalde sinds 2020 met gemiddeld 6500 per jaar. Koorleden –in totaal ruim 35.000– vormen met 27 procent de grootste groep vrijwilligers.

Bijna 4 procent van alle kinderen die in Nederland worden geboren, krijgen in een rooms-katholieke kerk het doopsel toegediend. Dat zijn er 6100, maar ook hun aantal daalt. Naast de kinderdoopsels werden er in 2023 ook nog 370 doopsels toegediend aan volwassenen en traden ruim 85 volwassenen toe tot de kerk zonder doopsel.

Corona

Godsdienstsocioloog dr. Joris Kregting, die het Kaskirapport schreef, noemt het „opvallend” dat het totaalaantal toetredingen in 2023 (455) „nagenoeg overeenkomt” met dat vóór de coronatijd. In 2019 werden 450 mensen lid van de Rooms-Katholieke Kerk.

De coronatijd had ook invloed op het aantal kerkgangers, ziet Kregting. „Dat schommelde de afgelopen jaren flink. Toch is de lichte stijging van het aantal kerkgangers tussen 2023 en 2024 opmerkelijk te noemen. Wellicht zijn er recent nog –vooral oudere, kwetsbare– kerkgangers die terug durven te keren naar de vieringen en diensten nu het gevaar van corona is geslonken.” De bisdommen en parochies becijferden dat er vorig jaar iedere week gemiddeld 91.900 mensen naar de kerk gingen. Dit jaar (peildatum maart 2024) ligt dat op 94.100.

Kregting plaatst er wel een kanttekening bij: volgens hem kunnen de cijfers door de coronatijd en de nasleep daarvan een vertekend beeld geven. „Vanwege de flinke schommelingen in de cijfers kijk ik liever naar de wat langere termijn, de periode van 2019 tot 2023. Dan zie je overal, bijvoorbeeld in het gebruik van de sacramenten, een daling van tussen de 5 en 10 procent.”

De Nijmeegse onderzoeker durft niet met zekerheid te zeggen of de toename van het aantal kerkgangers „realistisch” is. „Ik denk niet dat er sprake is van een trend, gezien de vergrijzing van de kerkbezoekers. Misschien is er een kleine opleving.”

Twee à drie op de honderd rooms-katholieken bezoekt in het weekend een van de 1350 vieringen en diensten in Nederland. Het aantal kerkgangers daalde tussen 2019 en 2024 met ongeveer 9 procent per jaar. Dit jaar waren er gemiddeld 65 kerkgangers per viering of dienst. „Ter vergelijking: net vóór de coronatijd, in 2019, waren dit er 85.” Eucharistievieringen (70) trekken gemiddeld meer kerkgangers dan Woord- en communiediensten (57).

Huwelijk en begrafenis

Binnen de Rooms-Katholieke Kerk werden vorig jaar ruim 700 huwelijken „kerkelijk gesloten”: niet meer dan 1 procent van alle huwelijken in Nederland. Dat aantal daalt gemiddeld met een tiende per jaar.

In 2023 werden ruim 13.700 kerkelijke uitvaarten gehouden. Dit waren vaker begrafenissen (57 procent) dan crematies (43 procent). Tussen 2019 en 2023 is het aantal kerkelijke uitvaarten met ongeveer 6 procent per jaar gedaald.