Het zijn bijna Bijbelse taferelen, afgelopen weekend in de straten van Damascus. De deuren van de gevreesde gevangenissen zwaaien open, gevangenen lopen hinkend de straat op. „Wat is er gebeurd?” vraagt een van hen verdwaasd. „Assad is weg! Het regime is gevallen!” roept iemand hem toe. Het antwoord is alleen een schorre kreet. Van blijdschap. Ongeloof. Verwarring.

Misschien is die kreet nog de beste duiding van wat er afgelopen weekend in Syrië is gebeurd. Voorop staat op dit moment dat een groot deel van Syrië in juichstemming is. Bashar al-Assad hield zijn land sinds 2000, toen hij zijn vader opvolgde, in een wurggreep.

In 2011 leek dat te veranderen, toen in Syrië –net als in andere Arabische landen– massale volksopstanden uitbraken. Maar waar andere dictators het veld ruimden, bleef Assad zitten. Het gevolg was een allesverwoestende burgeroorlog en een ongekende vluchtelingenstroom van miljoenen, vooral soennitische, Syriërs die zich tegen het alawitische regime van Assad hadden gekeerd.

Murw gebeukt

De meest geharnaste tegenstanders verenigden zich in tal van seculiere en jihadistische rebellengroepen, die door Assad en zijn bondgenoten uit Teheran en Moskou steeds verder werden verdreven, vooral naar de noordwestelijke provincie Idlib.

Vanuit diezelfde provincie begon vorige week opeens de victorie, nu Rusland en Iran andere dingen aan hun hoofd hebben. In een ongekend snelle opmars werd eerst Aleppo bezet door de rebellen, toen Homs en Hama.

Het was zaterdag een kwestie van uren voordat het hele land viel, vooral doordat de regeringstroepen, murw gebeukt in een oorlog die zij ook niet wilden, er de brui aan gaven. Gevochten werd er nauwelijks.

Assad en zijn familie werden op hun beurt zelf Syrische ontheemden. Ze ontvluchtten zaterdag in allerijl het land en hebben asiel gekregen in Rusland.

Geweldloos

De grote vraag is nu welk soort regering Syrië gaat krijgen, en hoe geweldloos dat zal gaan. De belangrijkste rebellengroep is Hayat Tahrir al-Sham (HTS), verwant aan al-Qaida. Dat is op zichzelf geen hoopvolle constatering: de jihadisten van deze groepen hebben zich historisch gezien weinig aangetrokken van geweldloosheid en inclusiviteit.

In Syrië overheerst desondanks de hoop: tot nu toe wordt er weinig gevochten. De Syrische premier Mohammed Ghazi al-Jalili, die in tegenstelling tot Assad niet is gevlucht, wordt met alle egards behandeld en is gevraagd om aan te blijven totdat een nieuwe regering is gevormd.

HTS-leider Abu Mohammed al-Jolani heeft bovendien meermalen aangegeven dat er in het nieuwe Syrië volop ruimte moet zijn voor de Syrische minderheden, zoals christenen. Een Syrische bisschop werd afgelopen dagen zelfs gevraagd om gouverneur van de provincie Aleppo te worden – wat hij beleefd afwees.

Tegelijk zijn minderheden bezorgd. Veel Syrische christenen schaarden zich de achterliggende jaren achter Assad, wat mede hun gereserveerde houding verklaart. Sommigen zijn ronduit bang en willen geen commentaar geven op de actuele gebeurtenissen.

Toch geven christelijke leiders in Syrië aan dat er vooralsnog weinig mensen zijn gevlucht. De meerderheid van de christenen kijkt de kat uit de boom. Net als veel andere Syriërs hopen ze er het beste van – maar het is een bange hoop.