„Moment, voertuig lijkt te crashen!” Met gespannen stem houdt een politieman zijn collega’s op de hoogte van een achtervolging van een wit bestelbusje. Alom klinken politiesirenes. Zwaailichten doorbreken het duister op de  snelweg A2 in Limburg. Ineens slingert het verdachte busje en maakt de bestuurder een haakse bocht.

De vluchter doet even later meerdere keren alsof hij een afslag neemt, maar schiet op het laatste moment weer de snelweg op. Bij afslag Echt verlaat het busje wel de snelweg. „Zet hem dicht! Blokken, blokken, blokken!” roepen agenten, hun collega’s oproepend de vluchter de pas af te snijden.

De bestuurder van het busje geeft zich niet zomaar gewonnen en schiet langs een politiewagen. „Blokken als het kan!” klinkt het even later, als de vluchter nabij een supermarkt andermaal probeert te ontkomen. Dan crasht het busje. Het gebutste voertuig blijkt gestolen. En achterin het voertuig ligt een gestolen motor, zo is te zien op een onlangs online gezet filmpje van de tumultueuze politieachtervolging in Limburg.

Gepaste afstand

Zonder twijfel horen achtervolgingen tot de meest spanningsvolle acties van politiemensen. De tumultueuze politieritten hebben soms ook dodelijke gevolgen. Zoals dus in de afgelopen nacht in Berghem, nabij Oss. Twee inzittenden van een volgens de NOS gestolen auto werden iets na middernacht op een spoorwegovergang in Berghem aangereden door een passagierstrein. De politie achtervolgde de auto. Volgens de regionale krant BN/De Stem had de bestuurder van de auto een stopteken genegeerd en was de chauffeur ervandoor gegaan.

Op de A12 bij het Gelderse Zevenaar kwamen in 2020 twee voor de Duitse politie vluchtende plofkrakers om het leven. Ook in november 2022 had een politieachtervolging, toen op de N50 bij Kampen, ernstige gevolgen. Twee auto’s botsten op elkaar, drie mensen kwamen om.

Een van de slachtoffers was een 41-jarige man uit Groningen. Die zou zijn ex-vrouw hebben aangevallen en sloeg op de vlucht. De politie achtervolgde de man, met een politieauto en een helikopter. De twee andere slachtoffers waren een man (68) en vrouw (67) uit Emmeloord. Ze hadden niets met de zaak van doen. Later concludeerde de rijksrecherche dat de agent die de achtervolging inzette geen blaam treft. „De agent bleef op een gepaste afstand en hield de gehele achtervolging contact met de meldkamer.”

Politie-acties kunnen ook leiden tot letsel bij achtervolgden. Dat bleek nog afgelopen nacht. In Amsterdam kwam rond 1.15 uur een 25-jarige bromfietser ten val bij een politie-achtervolging en raakte ernstig gewond. Agenten zagen de jongeman zonder helm rijden. Ze probeerden hem aan te houden. Toen dat niet lukte, zette de politie de achtervolging in.

Verward

In Nederland vallen jaarlijks zo’n tien dodelijke slachtoffers als gevolg van politie-optreden. Dat gold althans voor de jaren 2016-2019, zo blijkt uit het in 2022 gepubliceerde rapport ”Fatale politie-incidenten” . In 2020 was er uitschieter met 16 doden. „Opvallend veel” slachtoffers, namelijk 42 van de 50, zijn te typeren als verward, noteren de onderzoekers van Bureau Beke. Zij stelden het rapport op in opdracht van de politie en de rijksrecherche.

Tijdens de fatale politie-incidenten hanteren politiemensen gemiddeld zo’n twee geweldsmiddelen, concluderen de onderzoekers. In bijna de helft van de incidenten gebruikt de politie controletechnieken. Daarna volgen slaan, schoppen en/of tegen de grond werken, het gebruik van een vuurwapen, pepperspray, de wapenstok, de politiehond, overige geweldsmiddelen en de taser (stroomstootwapen).

In 42 procent van de onderzochte politie-incidenten met dodelijke afloop was het slachtoffer bewapend. Meestal droegen de slachtoffers een mes.

Slachtoffers van politie-incidenten zijn vaak onder invloed van drugs en/of alcohol (75 procent). Het grootste deel van hen heeft drugs gebruikt. Van de slachtoffers heeft 38 procent ten tijde van het incident medicijnen ingenomen.

Het gros van de slachtoffers die vallen bij politie-acties is man en de gemiddelde leeftijd is 36 jaar. Mensen met een niet-westerse migratieachtergrond zijn oververtegenwoordigd, concluderen de onderzoekers.