„Klimaattop is de theorie, Top van Onderop de praktijk”
De verduurzaming van Nederland is in volle gang. Dankzij gewone Nederlanders. Dat bleek woensdag tijdens de Top van Onderop.
Een kleine 800 mensen kwamen in Bussum samen om elkaar te inspireren over de stappen die ze zetten in de energietransitie. Ondertussen vond in Azerbeidzjan –op ruim 3500 kilometer afstand– het onderhandelingsgeweld plaats tussen internationale partijen op de VN-klimaattop. De twee toppen blijken twee verschillende werelden en tegelijk laten ze twee kanten van dezelfde medaille zien.
Als hij moet kiezen tussen de twee evenementen, gaat Kees Vendrik blindelings voor de Top van Onderop. Maar hij is dan ook voorzitter van het Nationaal Klimaat Platform dat het congres organiseert. „In 2009 in Kopenhagen was ik bij een VN-klimaattop. Het spektakel ken ik dus. Maar je moet hier in Bussum zijn om geïnspireerd te raken.”
Inspiratietop
De Top van Onderop valt dan ook een inspiratietop te noemen. „We creëren een open podium voor al die mensen die de energietransitie op poten zetten. We laten hen hun verhaal vertellen. Hier zijn mensen die samen de schouders zetten onder een energiecoöperatie. Hier zijn boeren die voedsel op een andere, duurzame manier verbouwen.”
Daarmee wil Vendrik het belang van de klimaattop in Baku niet uitvlakken. „De internationale klimaattoppen zijn hard nodig. Het is de enige manier om als wereldgemeenschap stappen vooruit te zetten in de aanpak van klimaatverandering. Wat daar bedacht wordt, moet een vervolg krijgen. Dat moet leiden tot actie. En dat zie je hier. Het is een soort tweeling. Daar in Azerbeidzjan gaat het over de theorie, hier draait het om de praktijk.”
Oftewel: de regeringleiders van de wereldgemeenschap die klimaatplannen bedenken versus de kleine gemeenschappen van buren en enthousiastelingen die het werkelijk doen.
„We creëren een open podium voor al die mensen die de energietransitie op poten zetten” - Kees Vendrik, voorzitter Nationaal Klimaat Platform
Beter klimaatbeleid
Het Nationaal Klimaat Platform werd in 2022 door Rob Jetten, toenmalig minister van Klimaat en Energie in het leven geroepen om te helpen het klimaatbeleid te versnellen. Vorig jaar werd voor het eerst een Top van Onderop georganiseerd.
De top levert concrete tips op over wat er beter kan rond klimaatbeleid, zegt Vendrik. Daarover rapporteert het Nationaal Klimaat Platform twee keer per jaar aan de regering. Zo ging er dinsdag een rapport naar de Tweede Kamer over kansen voor boeren in de transitie. „Ook kwamen we eerder met het voorstel Nationaal Programma Maatschappelijk Initiatief. Maatschappelijk zie je allerlei vormen van samenwerking ontstaan. Dat is hard nodig en moeten we stimuleren.” Denk hierbij aan energiegemeenschappen waarin mensen samen energie opwekken.
Videoverbinding
Tijdens de Bussumse top werd ook nog live geschakeld met Baku. Minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) reageerde via een videoverbinding enthousiast op zo veel mensen die de handen uit de mouwen steken in de energietransitie.
„Ik ben blij dat er mensen zijn die doorgaan ondanks –of is het dankzij?– de discussie die wij hier voeren. Alleen door het samen te doen kunnen we de klimaatdoelen halen. De energie die in het land aanwezig is moeten we daarvoor gebruiken. De initiatieven die er zijn geven mij weer inspiratie om beter beleid te maken”, reageerde Hermans.
Kinderen
Arjan Lucius pleitte voor de kracht van onderop, de kracht van kinderen. „Kinderen zorgen voor verandering. Vanwege hun eerlijkheid, hun directheid.” Lucius ontwikkelde met zijn bedrijf Duurzaam leren doen twee lespakketten voor basisscholen: junior energiecoach of junior klimaatcoach. Inmiddels zijn er al 20.000 junior energiecoaches in Nederland.
De kinderen van de Brederoschool in Groningen –stuk voor stuk junior energiecoach– die na Lucius het podium opkwamen zagen het wel zitten. Hun kreet: „Groen, groen, groen, wij gaan het doen!”
Lokaal energiecontract
Koen van Swam van energiecoöperatie Deltawind vertelde over een project dat sinds juli loopt op Goeree-Overflakkee. Stroom afkomstig van Windpark Battenoert komt daar eerst beschikbaar voor inwoners van het eiland. „Lokale stroom voor een lokale prijs.”
Zo’n lokaal energiecontract garandeert een lage prijs, voorkomt prijsschommelingen en zorgt ervoor dat er slim kan worden ingespeeld op een vol elektranet. Bijvoorbeeld met een lokale batterij.
Miniwarmtenetten
Tijdens deelsessies op de top kwamen allerlei voorbeelden van verduurzaming van Nederland langs. Zo ging het over een uniek woonconcept: Buurblok in Leeuwarden. Daar zijn huurwoningen gebouwd die energieleverend zijn en waarbij ook een buurtbatterij en deelauto’s worden ingezet.
„Kinderen zorgen voor verandering, vanwege hun eerlijkheid, hun directheid” - Arjan Lucius, maker lespakket junior energiecoach
In een andere deelsessie ging het over het aanleggen van miniwarmtenetten om huizen van het aardgas af te halen. Met voorbeelden uit Wierden, Terborg en Hilversum.
Ilse Schrijver van woningcorporatie G&O vertelde hoe de corporatie de aanjager was van het project in Hilversum. „Voor ons is vertrouwen van bewoners heel belangrijk. Daarom gingen we bij alle 21 bewoners langs om te praten. Gewoon op de bank. Dan merk je dat er genoeg animo is als er maar aan eisen wordt voldaan. Men wil vooral niet meer betalen. En senioren willen dat het binnen 21 graden kan worden. Daarbij: vooral niet te veel overlast.”
Samen met de bewoners werd de eigen energienota vergeleken met de nieuwe situatie. Zo kon worden aangetoond dat men voor verwarming minder zou gaan betalen dan met het verstoken van aardgas. „Dan durven de meesten het gewoon aan. Uiteindelijk deden 17 van de 21 woningen mee.”
