Bijbels laten drukken in een communistische drukkerij, onder het oog van zwaarbewapende soldaten? Uncle Tang kon het zich niet voorstellen. Maar het ongeloof van de zendeling in China verandert in verwondering als er deuren opengaan die niemand voor mogelijk hield.
„John, dat gebouw? Willen we dáár naar binnen om Bijbels te laten drukken?” Uncle Tang staart vol ongeloof naar het imposante gebouw achter hem. Op de gevel staat met grote Chinese karakters: drukkerij van de Communistische Partij. Voor de ingang staan vijf soldaten, geweren in de hand. John, een Chinese broeder, glimlacht. „Uncle Tang, als we het niet proberen, zullen we het nooit weten.”
Op het kantoor van Stichting HVC (Hulp Vervolgde Christenen) begint Uncle Tang aan een haast ongelooflijk verhaal, waarin het ene wonder op het andere volgt. Op uitnodiging van de organisatie is de zeventiger in Nederland voor een regiotour, waarin hij zijn ervaringen deelt en aandacht vraagt voor de situatie van Chinese christenen. Uncle Tang, die onder deze schuilnaam opereert, heeft zijn leven gewijd aan het verspreiden van het Evangelie in China, waarbij Bijbelverspreiding een centrale rol speelt.
Hoewel de naam anders doet vermoeden, is Uncle Tang geen Chinees, maar een Europeaan. Uncle Tang wordt geboren in Scandinavië, in een christelijk gezin. Al op zijn twaalfde weet hij zeker dat God een speciaal doel voor hem heeft, vertelt hij. „Ik voelde een brandend verlangen om naast de vervolgde kerk te staan en haar toegang te geven tot de troost van het Woord van God, door middel van het verspreiden van Bijbels.”
Handgeschreven
In 1982 zendt een kerk in Stockholm –waar hij op dat moment voorganger is– hem en zijn vrouw uit als zendeling naar het Verre Oosten. Na een taal- en cultuurstudie in Taiwan werkt hij vanaf midden jaren tachtig binnen China om de christenen van de ondergrondse kerk te ondersteunen. Het kost hem vijf jaar van intensief reizen om deze ondergrondse gemeenschappen te bezoeken en hun leiders te vinden.
Het is een tijd van vervolging, maar ook van enorme groei van de kerk, aldus Tang. „Toen de vervolging in één stad begon, waren de gelovigen genoodzaakt zich te verspreiden. Dus verhuisden ze naar andere delen van China, waar ze het Evangelie bleven delen. In plaats van de groei van de kerk te stoppen, zorgde de vervolging er juist voor dat het christendom in China toenam, met tienduizenden mensen.”
„In plaats van de groei van de kerk te stoppen, zorgde vervolging er juist voor dat christendom in China toenam” - Uncle Tang, evangelist in China
Het is eveneens een tijd waarin Bijbels een onvoorstelbare luxe waren in China. „Kerken met meer dan duizend mensen mochten blij zijn als ze één exemplaar van de Bijbel hadden. Voorafgaand aan samenkomsten schreven jonge mensen de Bijbelpassage waarover gesproken zou worden met de hand over. Deze handgeschreven kopieën gingen van hand tot hand, maar de aantallen waren natuurlijk veel te beperkt.”
De Bijbels die Uncle Tang vanuit het buitenland in het grootste geheim China binnensmokkelt, kunnen niet in de behoefte voorzien. „Toen ik betrokken raakte bij de bediening in China, gaf ik het eerste jaar leiding aan teams uit Hongkong die Bijbels China binnen smokkelden. Dit was duur en het ging ook nog eens erg langzaam. We konden maar een paar honderd kilo tegelijk meenemen in onze jassen en koffers.”
Uncle Tang besluit samen met broeder John een gedurfde poging te wagen om Bijbels op grotere schaal te drukken. In China zelf. Dat moet allemaal onder de radar gebeuren, want het bezit van Bijbels is niet alleen gevaarlijk; het verspreiden ervan is ronduit illegaal. De bijna twintig organisaties die hij benadert met het voorstel, zien er geen heil in. „Het was een wonder hoe we in staat waren de Bijbels te drukken”, loopt Uncle Tang vooruit op zijn verhaal.
Generaal
De zendeling vertelt hoe ze in eerste instantie naar illegale drukkerijen in afgelegen gebieden zochten. „Ons geloof was toen erg zwak”, zegt hij. „Deze drukkerijen produceerden allerlei materiaal, van pornografie tot antiregeringspamfletten, maar het drukken van een Bijbel bleek een brug te ver. De eigenaars weigerden uit angst voor de zware gevolgen, zoals lange gevangenisstraffen en de inbeslagname van hun bezittingen.”
De zoektocht naar een drukker loopt op niets uit en Uncle Tang geeft de moed al op. Tot John besluit aan te kloppen bij de hoofddrukkerij van de Communistische Partij zelf. Het tweetal wordt door de directeur ontvangen. „Wat kan ik voor jullie betekenen?” Tang haalt een Bijbel uit zijn zak en vraagt: „Kunt u ons helpen deze te drukken?”
De directeur herkent het Boek onmiddellijk en zegt: „Dit is een Bijbel, toch? Aan het begin staat het verhaal over een man genaamd Abraham.” Tang knikt, terwijl de directeur vervolgt: „Ik ben moslim. Abraham is mijn voorvader. En u bent een christen, dus zegt u dat hij ook de vader van het geloof is. Dus op een of andere manier zijn wij halfbroers. Ik ben verplicht u te helpen. Hoeveel Bijbels wilt u hebben?”
„Ik wist niets uit te brengen, zo verwonderd was ik”, blikt Uncle Tang terug. „Dit was niet zomaar toeval; dit was Gods voorzienigheid. Het is haast niet te bevatten hoe Hij deze moslim zo’n hoge functie heeft gegeven in de Communistische Partij –een positie waarbij hij alle geheime overheidsdocumenten mag drukken– en dat John en ik op een dag zijn kantoor binnenlopen en hem vragen om Bijbels te drukken.”
„De drukkerijen produceerden allerlei materiaal, van pornografie tot antiregeringspamfletten, maar een Bijbel drukken bleek een brug te ver” - Uncle Tang, evangelist in China
Maar het wonder was nog niet voorbij, zegt Uncle Tang. Hij schuift wat naar voren op zijn stoel en vertelt vol gloed verder. „Toen de eerste productie klaar was, stonden de Bijbels tot aan het plafond van het magazijn van de drukkerij opgestapeld.” Alleen: het duo heeft geen plan, geen transport, niets. „Maar John zei met een ondeugende glimlach: „No problem.” Hij belde een oude schoolvriend, op dat moment een viersterrengeneraal in het Volksleger. Binnen twee uur verscheen een gigantische legervrachtwagen met soldaten om de Bijbels te vervoeren.”
De Bijbels worden onder militaire escorte door de controleposten geleid. „De politie en het leger lieten de vracht passeren, niet wetend dat het het Woord van God was dat ze begroetten. Op het vliegveld wachtte een oude vriend van John ons op, inmiddels opgeklommen tot directeur van de grootste vrachtluchtvaartmaatschappij van China.” Die nacht worden de Bijbels in een Boeing 747 geladen en naar Peking gevlogen, waar twaalf Chinese pastors klaarstaan om de verspreiding veilig te stellen.
Diepe indruk
Het betekent het begin van decennialange Bijbelverspreiding in China. Uncle Tang en zijn team hebben een methode ontwikkeld om de Bijbels er zo officieel mogelijk uit te laten zien, waardoor het moeilijk is voor de autoriteiten om te bepalen of ze met of zonder toestemming zijn gedrukt. De westerse kerk en onlinedonateurs financieren dit risicovolle werk, dat al meer dan 15 miljoen Bijbels heeft opgeleverd. Zonder een enkele confiscatie, zegt Uncle Tang.
Zijn werk is evenwel niet zonder gevaar. Tang en Chinese christenen voelen zich geroepen om zendelingen naar de meest westelijke gebieden van China te sturen. Een reis in 1998 naar Tibet loopt voor Uncle Tang echter uit op een drama. Tijdens een samenkomst met 144 Chinese leiders omsingelt de politie het gebouw. Iedereen wordt gearresteerd, en ook Tang belandt in de gevangenis.
„Na mijn gevangenschap was ik voor de Chinese leiders niet langer een westerling, maar een broeder in lijden” - Uncle Tang, evangelist in China
Tot zijn grote verwondering wordt hij onschuldig verklaard en mag hij na acht dagen de gevangenis verlaten. Maar hij stelt een harde voorwaarde: hij weigert te vertrekken totdat ook de 144 gearresteerde leiders worden vrijgelaten. Tot zijn verrassing wordt zijn verzoek ingewilligd. „Deze ervaring maakte diepe indruk op de Chinese broeders.”
Het markeert een nieuw hoofdstuk voor Tang. „Nadien voelde ik geen angst meer voor arrestaties of vervolging. Ik wist dat als God mij naar de gevangenis leidde, Hij ook een weg zou bieden om eruit te komen.” Ook veranderde zijn positie binnen de Chinese kerk. „Voor de Chinese leiders was ik niet langer een westerling, maar een broeder in lijden.” Het is deze verbondenheid die hem nieuwe mogelijkheden voor Bijbelverspreiding biedt.
Smartphone
De vraag naar fysieke Bijbels is vandaag de dag nog steeds enorm in China, weet Uncle Tang. De groei van de kerk in China gaat onverminderd door, zelfs met aanhoudende vervolging en overheidsdruk. „Er komen dagelijks naar schatting 10.000 nieuwe gelovigen bij. Op dit moment worden er dagelijks ongeveer 7000 tot 8000 fysieke Bijbels gedrukt. De vraag overtreft echter vaak het aanbod; we zijn afhankelijk van donaties.”
Zijn digitale Bijbels geen oplossing? Nee, zegt Uncle Tang. In China is dat geen veilige optie. „De Chinese overheid heeft een strikte controle op de digitale communicatie van burgers. Daarnaast is de digitale geletterdheid onder veel nieuwe christenen nog relatief laag. Voor deze mensen is een fysiek exemplaar praktischer. In het geval van vervolging kunnen deze Bijbels veilig worden bewaard op een verborgen plek, in tegenstelling tot digitale exemplaren, die traceerbaar zijn op een smartphone.”
