Waarom moeten de oosterburen naar de stembus?

De verkiezingen zijn nodig omdat er vorige week een breuk ontstond in de regering-Scholz. Kanselier Olaf Scholz ontsloeg de FDP’er Christian Lindner, de minister van Financiën, waarop de FDP zich uit de regering terugtrok. De oorzaak van het conflict was verschil van inzicht over de begroting.

De sociaaldemocratische SPD vormde ruim drie jaar geleden met de Groenen en de FDP een regering, maar in feite stonden de SPD en de Groenen van meet af aan tegenover de FDP. De FDP was voor een kleine overheid en lage belastingen, terwijl de andere twee zich inzetten voor de verzorgingsstaat en het klimaat.

Waarom is gekozen voor 23 februari?

Verkiezingen zijn pas mogelijk als de Bondsdag de regering naar huis stuurt. Dat gebeurt als Scholz 16 december het parlement de zogenaamde vertrouwensvraag stelt. Hij wil dan weten of de Bondsdag nog vertrouwen in zijn regering heeft. Als hij het vertrouwen niet krijgt, zal hij het parlement op 27 december ontbinden. De grondwet schrijft voor dat verkiezingen uiterlijk 60 dagen daarna plaatsvinden.

Als het aan Scholz had gelegen was Duitsland eind maart naar de stembus gegaan. Dat zou hem de tijd geven bepaalde wetten door het parlement te loodsen om zijn verkiezingskansen te vergroten.

De CDU en de FDP gingen hier niet in mee en dreigden de voortgang in de Bondsdag te blokkeren, zodat Scholz met zijn regering in geldnood zou komen.

Overigens wilde de CDU dat Duitsland op 19 januari naar de stembus zou gaan. Uiteindelijk is als compromis voor 23 februari gekozen.

Is die datum haalbaar?

Bezorgde Duitsers stelden dinsdag en woensdag deze vraag op internet. Ruth Brand, de zogenaamde Bundeswahlleiterin, die verantwoordelijk is voor de organisatie van de parlementsverkiezingen, stelde dat dinsdag 23 februari geen problemen hoeft op te leveren. Er moet ontzettend veel werk worden verzet, maar het is haalbaar. Dat werk zit hem onder andere in het zoeken naar stemlokalen, het bemannen van de stemlokalen, het opstellen van de kieslijsten en het versturen van brieven en stembiljetten. Brand gaf aan dat er voldoende papier is, maar de drukker moet wel genoeg tijd hebben. Met het ingewikkelde kiesstelsel duurt het de nodige tijd voordat de partijen hun kandidatenlijsten hebben opgesteld.

Anderzijds is 23 februari niet ideaal, omdat die dag midden in de wintervakantie van Saksische scholieren valt. In het Saarland worden de verkiezingen precies voor de vakantie gehouden. Mensen die op reis zijn zullen per brief moeten stemmen.

Valt er al iets te zeggen over de uitslag?

Het is nog vroeg, maar in de peilingen staat de CDU op 32 5 procent van de stemmen, de extreemrechtse AfD op 19, de SPD op 15,5, de Groenen op 11,5 en de FDP op 5.

Scholz gaat ervan uit dat hij de lijsttrekker van de SPD wordt, maar dat is geen uitgemaakte zaak, omdat hij in de ogen van velen er een puinhoop van heeft gemaakt. Minister van Defensie Boris Pistorius zou een goede vervanger kunnen zijn. Hij ligt uitermate goed bij de bevolking, maar niet bij zijn eigen partij. Als het om steun aan Oekraïne gaat neemt Pistorius een veel steviger standpunt in dan de SPD lief is. Ook met zijn pleidooi om de dienstplicht weer in te voeren scoort hij niet in eigen gelederen.