Wat was de aanleiding voor de staking?

Al sinds september was het stil in de fabrieken van Boeing in de regio rond de stad Seattle, in het westen van de Verenigde Staten. Uit woede over de uitgeklede arbeidsvoorwaarden in het laatste decennium, waaronder een verslechterde pensioenregeling, staakten 33.000 medewerkers. Volgens het akkoord krijgen zij nu 38 procent loonsverhoging over vier jaar en een eenmalige bonus van 12.000 dollar (ruim 11.000 euro). Dat extra geld moeten ze ook inzetten om hun eigen pensioen te verbeteren.

Is Boeing nu uit de problemen?

Nou nee, want er speelt meer. Het afgelopen jaar zijn bij verscheidene Boeings onderdelen van het vliegtuig gevallen. Zo liet in januari een deurpaneel los van een 737 Max 9, verloor een 777-200 een wiel vlak na het opstijgen in San Francisco, brak tijdens een vlucht naar Houston een motorkap los van een 737-800 en raakten tientallen passagiers gewond door een heftige duikvlucht van een 787 in de buurt van Australië.

Ook slecht voor de reputatie van het bedrijf is het debacle met de Starliner, een herbruikbaar ruimteschip dat deze zomer voor het eerst vertrok naar het internationaal ruimtestation (ISS) om daar twee astronauten af te zetten. Vanwege een technisch mankement konden ze niet na een week met het toestel terugvliegen – de astronauten cirkelen nog steeds rond de aarde.

Bovendien achtervolgt het verleden Boeing: het bekende deze zomer schuld in een strafrechtelijk onderzoek naar de crashes van twee 737 Max’en, die in 2018 en 2019 bijna 350 mensen het leven kostten – de oorzaak bleek een ontwerpfout.

Hoewel luchtvaartmaatschappijen verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van aangekochte toestellen, is ook vastgesteld dat de kwaliteitscontroles bij Boeing niet op orde zijn. De Amerikaanse toezichthouder FAA heeft het bedrijf opgedragen die te verbeteren, wat forse extra kosten met zich meebrengt en de productie zal vertragen.

Boeing lijdt dit jaar vanwege de staking en alle extra kosten hoe dan ook een miljardenverlies, wat de toch al hoge schuldenlast verergert. Het heeft al aangekondigd 10 procent van de banen te zullen schrappen – zo’n 17.000 werkplekken.

Maar het bedrijf heeft toch voldoende orders?

Dat klopt, zegt luchtvaarteconoom Rogier Lieshout. „De orderportefeuille is nog voor jaren gevuld, ze hebben nu vooral een cashflowprobleem, omdat ze enkele maanden niets hebben kunnen leveren. Dat is wel gelijk een kwestie van vele miljarden, maar ik verwacht toch dat het een tijdelijk probleem is. De schuldenlast is wel hoog, en dat zal ze extra geld kosten.”

„Het kan zijn dat een enkele maatschappij orders bij Boeing schrapt, maar ik zie dat nog niet op grote schaal gebeuren” - Rogier Lieshout, luchtvaarteconoom

Boeing heeft nieuwe aandelen uitgegeven dit jaar, maar de koers is alleen al dit jaar met 40 procent gedaald, wat laat zien hoezeer het vertrouwen in het bedrijf is afgenomen. Toch verwacht Lieshout niet dat de klanten – luchtvaartmaatschappijen– massaal zullen overstappen. „Er zijn niet zo veel alternatieven, er zijn maar twee echt grote vliegtuigbouwers in de wereld, Boeing en het Europese Airbus. Vanwege onzekerheid over de veiligheid en de leveringstermijn kan het zijn dat een enkele maatschappij orders bij Boeing schrapt, maar ik zie dat nog niet op grote schaal gebeuren. Er zit bij het bedrijf ook heel veel kennis, dus het moet zijn marktpositie op termijn weer kunnen opbouwen.”

Wat moet Boeing daarvoor doen?

„Het terugwinnen van vertrouwen in de veiligheid is het belangrijkst. Dat kost tijd; het vereist ook een mentaliteitsverandering. Er is wel geconstateerd dat het management te ver is komen af te staan van de werkvloer, dat moeten ze herstellen. Maar ondanks alle incidenten zijn de Boeings nog steeds ontzettend veilig, het zijn nu waarschijnlijk de best gecontroleerde toestellen van allemaal. Ik krijg niet de indruk dat passagiers nu massaal afzien van vluchten met een Boeing. Die boeken toch vooral op vliegmaatschappij en prijs.”

Is concurrent Airbus de grote winnaar?

„Dat wel, Airbus draait op dit moment als een tierelier. Boeing lijkt in technologisch opzicht ook wat achteropgeraakt. Het is te hopen dat ze die achterstand kunnen inlopen, want de markt is gebaat bij twee gelijkwaardige concurrenten. Voor de markt is het niet goed als er maar één grote speler overblijft, dan krijg je een monopolist die zijn prijzen zomaar kan verhogen als het hem uitkomt. We hebben er in dat licht ook belang bij dat Boeing de problemen weer te boven komt.”