Een ambitieus masterplan moet de Bommelerwaardse burcht toekomstbestendig maken. Fase één is inmiddels afgerond en aan het vervolg wordt gewerkt. De kosten daarvan worden geraamd op een paar ton, want het verhaal gaat verder, vertelt conservator Marieke Knuijt. Ze is tevens projectleider van de nieuwe publiekspresentatie. Samen met kasteelmanager Annette Zeelenberg, en de hulp van 75 vrijwilligers, wil ze het slot een boeiende historische update geven en daarmee dubbel zoveel publiek trekken.

Het meeslepende verhaal van de burcht in de oksel van de Maas begint ergens tussen 1300 en 1325. Het is de vermogende familie Van Herlaar die het ommuurde slot met diepe gracht en vier sterke verdedigingstorens in één keer laat neerzetten. En dat is bijzonder, want de meeste kastelen werden in de loop der eeuwen steeds verder uitgebouwd en kregen daarna pas hun definitieve vorm. Zo niet Ammersoyen. Bovendien is het een voor die tijd vrij comfortabel gebouw, vertelt Knuijt. Elke ruimte heeft een schouw met vlakbij een secreet. Deze ouderwetse poepdozen zijn nog steeds ruimschoots aanwezig, zij het puur als decoratief object. Van drijvende drollen in de gracht is al bij eerdere verbouwingen afscheid genomen.

Een niet al te slim politiek besluit van de toenmalige bewoners, zorgt voor een conflict met de expansiedriftige hertog Willem van Gelre. Die verovert in 1386 Ammersoyen. In 1590 verwoest een grote brand een deel van het kasteel. Pas een halve eeuw later begint het herstel. Nieuwe families komen en gaan met evenzo verschillende interne verbouwingen. Uiteindelijk komt het slot in handen van de orde der Franciscanen, die  tot 1954 eigenaar blijven. Als gevolg van geallieerde beschietingen in 1944 is het echter al vanaf die tijd onbewoonbaar.

Nieuws in beeld

Eetzaal. beeld Vidiphoto

Wapenkamer. beeld Vidiphoto

Foto: VidiPhoto AMMERZODEN – Kasteel Ammersoyen in Ammerzoden heeft zojuist fase 1 van een ambitieus masterplan afgerond. De nieuwe inrichting wil een eind maken aan alle mythes en fabels die er zijn over de Middeleeuwen. De kosten van fase twee worden geraamd op een paar ton en start zodra het geld er is. Conservator Marieke Knuijt is projectleider van de nieuwe publiekspresentatie. Samen met kasteelmanager Annette Zeelenberg, en de hulp van 75 vrijwilligers, wil ze het slot een boeiende historische update geven en daarmee dubbel zoveel publiek trekken.

Onrealistisch beeld

In 1957 krijgt de Stichting Vrienden der Gelderse Kasteelen de burcht  in bezit en tot 1975 volgt dan een lange en intensieve restauratieperiode, waarbij het ‘huis’ zoveel mogelijk wordt teruggebracht in zijn Middeleeuwse context. Begin dit jaar is de eerste fase van een nieuw masterplan afgerond, waarbij archeologische vondsten tijdens de naoorlogse restauratieperiode en het contrast tussen waarheid en fantasie een belangrijke rol spelen.

„Dankzij romans, films en stripboeken heeft het publiek een bepaald beeld van de Middeleeuwen dat niet altijd klopt met de werkelijkheid”, legt de conservator uit. „We hebben feiten en fictie ondergebracht in vier categorieën: gevangenissen, vrouwen, bier en kleur. Het idee dat vrouwen in die tijd niks mochten en hun tijd doorbrachten met een borduurwerk is in strijd met de werkelijkheid. Ze namen bijvoorbeeld ook deel aan belegeringen en waren ook politiek actief. In onze -vermoedelijke- kerker maken we duidelijk dat een gevangenisstraf toen ongebruikelijk was. Misdadigers kregen een lijfstraf en belangrijke gevangenen zaten vast voor losgeld. Ze werden bovendien relatief goed behandeld.”

Vrouwen namen deel aan belegeringen en waren ook politiek actief” - Marieke Knuijt, conservator

Ontdekkingstocht

En zo gaan de Middeleeuwen in scherven. Ook letterlijk, want op de bovenverdieping is een heus schervenlaboratorium waar publiek twee middagen in de week onder leiding van vrijwilligers de resten van eeuwenoude potten en bekers bijeen zoeken. En wie speuren naar, en puzzelen en plakken van, de tienduizenden scherven zat is, kan in de kelder ontdekken waarom er opmerkelijk veel bierkruiken uit de gracht gevist zijn. In de benedenverdieping bevindt zich namelijk een historische brouwoven. Kortom, de vrolijke bewoners van Ammersoyen brouwden hun eigen gerstenat. De kruidentuin bevat inmiddels weer dezelfde ingrediënten als die van het Middeleeuwse bier, maar volgens Zeelenberg liggen er geen plannen om zelf (opnieuw) te gaan brouwen. Wel hoopt ze dat er een echt ‘Ammersoyen-biertje’ op de markt komt.

Gidsen zijn aanwezig op alle verdiepingen om geïnteresseerde bezoekers van smeuïge anekdotes te voorzien. De grote kracht van het kasteel ligt echter in de zelfredzaamheid van bezoekers. Ze mogen zelf in het kasteel op ontdekkingstocht en er zich interactief vermaken. Bijvoorbeeld in de wapenkamer, waar middeleeuwse kleding en harnasstukken aan den lijve ‘ondervonden’ mogen worden. De afwisselend smalle stenen muurtrappen en bredere houten opgangen leiden naar authentiek ingerichte ruimten waar de historie tastbaar is en men zich weer even een adellijke kasteelheer waant aan het hoofd van een copieus gedekte dis; of invloedrijke edelvrouw (voort)bordurend in een van de spannende zithoekjes met weidse vergezichten. In Ammersoyen ervaar je de middeleeuwen.