Wat het Senseoapparaat was voor koffie, is de airfryer voor snacks. Uit het niets veroverde de heteluchtfriteuse de Nederlandse keuken. De reden is hetzelfde als bij de Senseohype twintig jaar geleden: de airfryer is compact en makkelijk.

Maar komt de airfryer zonder kleerscheuren door de duurzaamheidstoets? De meeste merken, zoals Tefal en Philips, noemen hun heteluchtbakmachine duurzaam en energiezuinig. De airfryer kan 70 procent stroombesparing behalen, stellen ze.

Om zulke grote claims te staven moeten we de airfryer vooral vergelijken met concurrerende keukenapparatuur: een good old frituurpan en een bakoven.

Vergeleken met de friteuse scoort de airfryer qua energieverbruik meestal beter. Een pan met vet moet eerst ruim 10 minuten opwarmen, daarna moet friet of andere snacks nog een tijdje in het vet.

De zuinigste airfryer verbruikt 1,5 kilowattuur, becijferde energiebedrijf NextEnergy, terwijl de zuinigste frituurpan boven de 2 kilowattuur uitkomt. Is de heteluchtbakker wat forser of de frituurpan zuinig, dan kruipt het kilowattuurverbruik wat naar elkaar toe.

Rijk rekenen

Het Voedingscentrum stelt dat de heteluchtbakker zich daarom niet te snel rijk moet rekenen met de energiebesparing. „De opwarmtijd van een friteuse is wat langer, maar de totale baktijd is vergelijkbaar met die van de airfryer.” Per bereiding zou het energieverbruik meestal ongeveer gelijk zijn.

Aanbieders van airfryers stellen zich dat anders voor. Zij gaan er prat op dat hun minioven nauwelijks voorverwarmd hoeft te worden en de hapjes snel afbakt. Precies daarom wint het apparaat het wat stroomverbruik ook snel van de oven. Met hier dezelfde slagen om de arm als bij de frituurpan.

De Consumentenbond zegt daarover: „Airfryers gebruiken minder energie voor kleinere porties dan de gemiddelde oven voor een portie ovenfriet. Toch zijn ze voor hun kleinere formaat behoorlijke stroomslurpers.”

„Airfryers zijn behoorlijke stroomslurpers” - Consumentenbond

Want wie voor een feestje of familiediner veel hapjes wil afbakken, is al snel efficiënter bezig met het aanzetten van een moderne heteluchtoven, met veel bakruimte. Dat is dan energiezuiniger dan talloze afbaksessies in de compacte airfryer.

Een ander milieuvoordeel van de airfryer, vergeleken met de frituurpan: er hoeft geen vet in. Het sprenkelen van wat bakolie op de (vega)kroket, kipcorn of loempia is voldoende. Dit scheelt veel land voor het verbouwen van gewassen, nodig voor de productie van (meestal plantaardige) olie, die in plastic flessen gaat en vervoerd moet worden in vrachtwagens.

Rijden op frituurvet

Achteraf hoeft de airfryereigenaar ook niet met een emmertje frituurvet naar de milieustraat te rijden. Daaraan kleeft trouwens ook een verrassend milieunádeel. Want ingeleverd oud frituurvet krijgt tegenwoordig een nieuwe bestemming. Het is de basis voor biobrandstof, die auto’s en vliegtuigen in hun tank bij de fossiele brandstof kunnen mengen om schoner te rijden. De uitstoot is dan lager, ten opzichte van niet- gemengde benzine of diesel.

Terug naar de airfryer. Want er zijn meer factoren die bepalen of het terecht is dat aanbieders van de heteluchtpan hun apparaat als duurzaam promoten. De vraag is vooral: wat gooi je erin, en met welke regelmaat gaat de stekker in het stopcontact?

Bakt iemand zich suf in de airfryer, met dagelijks fastfoodhapjes en vleessnacks, dan wordt het ingewikkeld om het keukenapparaat als klimaatvriendelijk ding te zien. Maar wie in een frituurpan sporadisch zelfgesneden biologische patatjes bakt, kan met recht zeggen duurzamer te bakken.

Wisselende energielabels

Zoals bij elk apparaat is verder de vraag: hoe is de kwaliteit? Hoe lang gaat het ding mee, voordat-ie het begeeft? Daarom is een spotgoedkope, inferieure airfryer ook niet duurzaam. Een degelijke frituurpan die vele jaren meegaat wint het daarvan, qua levensduur. Let op een vergelijkingssite daarom ook even op het energielabel van een airfryer: is dat een mooie A of een magere C?

Opvallend is dat de meeste heteluchtpannen van plastic zijn gemaakt. Kwetsbaar en geen toonbeeld van duurzaamheid. Een enkele fabrikant maakt ze van sterk staal. Het merk Greenpan maakte er reclame mee dat de binnenhuls van de bakpan geen PFAS bevat.

Onder de afzuigkap

Al is hij snel en vrij van vet, de airfryer stoot wel vuile stofjes uit, waarschuwt het Voedingscentrum. „Bij het gebruik van de airfryer komt ongeveer evenveel fijnstof vrij als bij gebruik van een koekenpan. Zet de airfryer daarom bij gebruik liefst onder de afzuigkap.”

„Zet de airfryer bij gebruik liefst onder de afzuigkap” - Voedingscentrum

Wie graag friet en andere snacks wil eten, kan ook overwegen naar de snackbar om de hoek te gaan, zodat de eigen bakapparatuur niet aan hoeft. Een gemiddelde frietzaak bakt vele porties tegelijk af, dus met een lagere milieu-impact dan een frietje thuis.

Het kan nooit kwaad om je achter de oren te krabben: voegt een airfryer, die geproduceerd moet worden met grondstoffen en energie, echt iets toe aan het huisraad? Zeker als er al een frituurpan in de schuur staat en/of een oven in de keuken. Duurzame minimalisten stellen: elk stekkerapparaat extra in huis halen is er één te veel.