In de Sudanese hoofdstad Khartoem is een felle strijd gaande. De Sudanese strijdkrachten (SAF) –geleid door generaal Abdel Fattah al-Burhan– hebben de aanval geopend op de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF) van generaal Mohamed Hamdan Dagalo, die delen van de stad in handen heeft. Beide militairen strijden sinds vorig jaar om de macht in het Afrikaanse land.

Het geweld sleept zich inmiddels al zeventien maanden voort en uitzicht op een vredesverdrag is er niet. In augustus lukte het de strijdende partijen niet om, na tien dagen van onderhandelen, tot een staakt-het-vuren te komen. Wel beloofden beide groepen om humanitaire hulp toe te laten.

Dat is winst, want de burgeroorlog heeft het Afrikaanse land in een van de ergste humanitaire crises ter wereld gestort. Het geweld heeft al aan tienduizenden Sudanezen het leven gekost. Een op de vijf inwoners –dat zijn 10 miljoen mensen– is op de vlucht geslagen en voor ongeveer de helft van de bevolking dreigt honger.

Vrouwen in Sudan worden volgens de Verenigde Naties onevenredig hard getroffen door het conflict. Zo zijn ze bijzonder kwetsbaar voor seksueel geweld. Ook ontbreekt toegang tot gezondheidszorg, terwijl de VN schatten dat in de komende drie maanden 54.000 bevallingen zullen plaatsvinden. Reden genoeg voor de strijdende partijen om eens goed naar vrouwen te luisteren.

„Vrouwen vormen de ontbrekende schakel om de oorlog in Sudan te beëindigen” - Instituut Clingendael

Maar Sudanese vrouwen zijn meer dan alleen slachtoffers. Ze stonden vooraan bij de massale demonstraties in 2018 tegen Omar al-Bashir, die Sudan drie decennia als een dictator regeerde. Symbool van de protesten werd de 22-jarige Alaa Salah, een architectuurstudente uit Khartoem. De revolutie mondde uit in de omverwerping van het regime van Bashir.

Inmiddels wordt het land verscheurd door een burgeroorlog. Wat kan dit conflict tot een einde brengen? Opnieuw mogen de generaals aandachtig luisteren naar vrouwen. Die zijn volgens het Instituut Clingendael  namelijk „de ontbrekende schakel om de oorlog in Sudan te beëindigen”. Zij brengen „unieke kennis en perspectieven” in.

Een voorbeeld. Terwijl de generaals alleen maar oog hebben voor het veiligstellen van de macht, zijn vrouwen gericht op het verbeteren van de levensomstandigheden, betoogt het rapport. „Vrouwen brengen ook sociaaleconomische kwesties zoals toegang tot onderwijs, water en gezondheidszorg op de voorgrond bij vredesonderhandelingen.”

Hoe dat in de praktijk uitwerkt, weet Mobina Jaffer. Zij nam als Canadees gezant van 2002 tot 2005 deel aan vredesbesprekingen in Sudan en zag hoe de gesprekken veranderden toen vrouwen hun zegje deden. „De mannen bepaalden wie de president en wie de vicepresident zou worden. De vrouwen zeiden: „Wanneer krijgen mijn kinderen te eten? Wanneer krijgen mijn familieleden water?” Het veranderde de dynamiek.”

Laten de vechtende kemphanen hun oor eens te luisteren leggen bij de Sudanese vrouwen en moeders.

> rd.nl/buza