Daar waar Nederland ophoudt, ligt Noorbeek, in 2019 door Elsevier uitgeroepen tot mooiste dorp van Limburg. Onder natuurliefhebbers verwierf het bekendheid door rondwandelingen, aangegeven met gekleurde paaltjes. Enkele jaren geleden werd het aanbod uitgebreid met een Wijngaardenwandeling, een initiatief van Visit Limburg.

Net buiten Noorbeek ligt Vroelenderhaag van wijndomein Mergelsberg, in 2020 en 2021 aangeplant door Peter Mergelsberg (66) en zoon Steyn. De volgende wijngaard op de route is Op gen Heugde. Daarmee begon het wijnbouwavontuur in Noorbeek. Het idee werd in 2002 geboren in Café d’r Pley aan het dorpsplein. Wat kameraden, onder wie Peter Mergelsberg en zakenman Pierre Gubbels, bedachten daar dat een wijngaard een mooie aanwinst voor het dorp zou zijn. De bodem, een combinatie van mergel en löss, leent er zich uitstekend voor.

Het leidde tot de oprichting van de Vereniging voor Wijnbouw in Noorbeek. In 2004 werden 1350 wijnstokken van het ras pinot gris geplant. Een groep enthousiaste amateurwijnbouwers nam het onderhoud van de wijngaard ter hand.

Rampjaar

In buurtschap Bergenhuizen ligt de jonge wijngaard van de zussen Ellen en Vera Huls, die hun wijndomein de naam Les Dames et du Vin gaven. Wat verderop is Pierre Gubbels (72) met werknemer Rob en een vrijwilliger bezig met blad verwijderen in de wijngaard Asberg. De stokken dragen druiven van de rassen chardonnay, pinot noir en pinot meunier. Voor de wijnbouwers van Limburg is 2024 een rampjaar, laat Gubbels weten. Door de vorst van begin mei werd de eerste bloei voor pakweg 70 procent geruïneerd. „Onze hoop is nu gesteld op de tweede bloei; het is afwachten of we die rijp krijgen.”

„Onze hoop is nu gesteld op de tweede bloei, het is afwachten of we die rijp krijgen” - Pierre Gubbels, wijnboer

De zakenman, die zijn vermogen verwierf door een bedrijf in medische hulpmiddelen, begon in 2009 zijn eigen wijngaard: Noordal. Er werden 800 stokken van het ras chardonnay aangeplant. Drie jaar later nam hij Op gen Heugde over. In 2018 volgde de aanplant van de kleine wijngaard Chritièn. Asberg dateert uit 2020. In 2021 breidde de selfmade wijnboer zijn areaal uit door de aanplant van Gen Akkeret, tussen Noorbeek en Banholt. „Met onder meer chenin blanc, als eerste in de Benelux. Het is een druif die van de Loire komt, maar ook in Afrika veel wordt verbouwd.”

Passie

De oogst van zijn wijngaarden, in totaal 2,5 hectare, zet Gubbels af via zijn wijndomein Heerenhuys d’r Pley. Daar vindt ook de productie van de wijn plaats, onder verantwoordelijkheid van Peter Mergelsberg. Met succes. De wijnen van Gubbels vielen meer dan eens in de prijzen van Mundus Vini, een van de grootste Europese competities voor kwaliteitswijnen. Zijn chardonnay was in 2018 goed voor zilver en in 2020 voor goud. En bij het bezoek van het koninklijk paar aan Zuid-Limburg, ter herdenking van de bevrijding van het eerste Nederlandse dorp in 1944, zal een wijn van Heerenhuys d’r Pley worden geschonken. „Ja, daar ben ik wel trots op.”

„Het is mooi als je ergens dineert waar je eigen wijn wordt geschonken” - Pierre Gubbels, wijnboer

Van mei tot oktober is hij elke dag in de wijngaarden te vinden, in toenemende mate bijgestaan door zoon Joep, sinds 2020 mede-eigenaar van het wijndomein. „Er zit enorm veel werk in. Snoeien, struiken begeleiden, toppen, ontbladeren… Als je de laatste wijngaard hebt gehad, kun je in de eerste weer aan de slag. Het moet je passie zijn, anders houd je het niet vol. Ik geniet van het werk in de buitenlucht, de rondleidingen en de waardering die mijn wijnen krijgen. Een deel gaat naar bekende restaurants in deze streek. Het is mooi als je ergens dineert waar je eigen wijn wordt geschonken.”

Studeren

Ook Peter en Steyn Mergelsberg hebben zo’n 2,5 hectare wijnareaal. Steyn en moeder Marjon zijn primair de wijnboeren, Peter ontwikkelde zich tot wijnmaker. Van zijn eigen wijnen en die van collega’s, waaronder Heerenhuys d’r Pley en Holset bij Lemiers, producent van mousserende wijnen. In zijn ambachtelijke destilleerderij Stookery Norbeeck maakt hij van regionale fruitsoorten en druivenschillen verschillende likeuren.

De inwoner van Noorbeek, tot vorig jaar directielid van de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) in Maastricht, houdt zich al veertig jaar bezig met het verzamelen van kennis over wijn maken. Hij reisde daarvoor de hele wereld over. Elk jaar brengt hij een aantal weken door in West-Australië. „Met een groep oenologen bespreek ik dan een specifiek thema, aan de hand van alle beschikbare studies. Als je verder wilt komen, moet je blijven studeren.” De opgedane kennis draagt hij over aan zijn zoon. „Voor mijn gevoel ben ik nog steeds een beginner. We zijn in Noorbeek twintig jaar bezig, in andere streken op de wereld beoefenen ze al 2000 jaar wijnbouw.”

Biologisch

In 2012 plantte Mergelsberg de wijngaard Mheerelindje aan, met de rassen pinot noir, de merlot en cabernet sauvignon. Acht jaar later Vroelenderhaag. „De mooiste wijnen maak je van je eigen druiven. We werken hier allemaal biologisch, zonder schadelijke bestrijdingsmiddelen. Alleen als je zelf de regie hebt, weet je zeker dat er wordt gewerkt zoals jij dat wilt. Ook in de wijngaarden van de collega’s in Noorbeek doe ik de ziektebeheersing.”

„Alleen als je zelf de regie hebt, weet je zeker dat er wordt gewerkt zoals jij dat wilt” - Peter Mergelsberg, wijnmaker

In het werk heeft hij veel profijt van zijn studie atmosferische chemie, in Engeland. Daardoor was hij zich al vroeg bewust van de klimaatverandering en voorzag hij dat het weer in Limburg grote gelijkenis zou gaan vertonen met het weerbeeld in de oostelijke Loirestreek. „Opvallend is dat ook de grond daar veel lijkt op die bij ons. Vandaar dat ik me zowel in de wijze van werken als de keuze van rassen laat leiden door de praktijk in die streek. Franse wijnboeren verzekerden me dat het met deze rassen niets zou worden in Nederland. Inmiddels maak ik eens in de vier jaar een mooie monocépage (wijn van één druivensoort, HdV) cabernet sauvignon, terwijl ik ervan uitging dat dit me eens in de tien jaar zou lukken.”

Nieuws in beeld

Wijngaard Noordal van Pierre Gubbels. beeld RD

Druiven van de tweede bloei. beeld RD

Wijngaard Asberg werd in 2020 aangeplant. beeld RD

Pierre Gubbels noemt 2024 een rampjaar voor de Limburgse boeren. beeld RD

De tijd zal leren wat 2024 aan oogst oplevert. beeld RD

Peter Mergelsberg ontwikkelde zich tot een in Limburg bekende wijnmaker. beeld RD

Levensvreugde

Alle wijnen maakt hij bij de verschillende wijnboeren aan huis. „Als je de productie centraliseert, ben je een coöperatie. Maak je de wijn in eigen huis, dan voel je je dubbel verantwoordelijk voor je product.” Voor de meeste wijnen kiest hij voor langzame, koude vergisting op hout, met gist uit Bourgogne en vaten van Hongaars eiken.

De elf door de overheid erkende Limburgse wijnboeren, waaronder Mergelsberg en Gubbels, zijn verenigd in BOB Mergelland. Daarnaast telt de provincie een tiental niet erkende wijnbouwers. Door de stijgende temperaturen worden de condities voor wijnbouw gunstiger, al heeft de klimaatverandering volgens Pierre Gubbels ook schaduwkanten voor de sector. „Zon is goed, maar als het te warm wordt, verbranden de druiven. Ook extreme regen is ongunstig, net als een hoge luchtvochtigheid. Als een mens het benauwd heeft, dan heeft ook de druif het zwaar en moet je preventief spuiten tegen schimmels. Het is constant opletten in dit werk.”

„Bij de opbrengst moet je ook het werkplezier rekenen, en de waardering die je voor je product ontvangt” - Peter Mergelsberg, wijnmaker

Afgezet tegen alle arbeid en investeringen is de beloning in euro’s voor de Noorbeekse wijnbouwers schamel. „Maar bij de opbrengst moet je ook het werkplezier rekenen”, benadrukt Peter Mergelsberg. „En de waardering die je voor je product ontvangt. Als naast een vergoeding van een paar euro per uur levensvreugde van 200 euro per uur staat, ben je heel rijk.”