Op de achtergrond van de oorlog tussen Israël en Hamas speelt een oud verhaal een bepalende rol. Iets met een rode vaars, de bouw van de Derde Tempel en de terugkeer van de Messias. Wie dat verhaal kent, begrijpt een van de redenen waarom er maar geen einde komt aan de oorlog.
De oorlog tussen Israël en Hamas duurt maar voort. Mensen beginnen zelfs hun belangstelling te verliezen. Vredesonderhandelingen lopen steeds op niets uit. Vele gegijzelden zitten nog steeds vast. Achter rationele onderhandelingen die met argumenten worden gevoerd, gaan irrationele overwegingen schuil.
Op 14 januari publiceerde Hamas een video waarin deze terroristische organisatie het grote excuus aanvoerde voor de pogrom van 7 oktober 2023. Dat excuus was dat Israël bezig was rode koeien het land binnen te brengen. Blijkbaar ging van deze import van de Red Angus uit Texas zo veel dreiging uit dat de slachting van vorig jaar een soort preventieve daad was.
Wat in Israël speelt, in het conflict met Hamas, is een tekst uit het Bijbelboek Numeri. In het negentiende hoofdstuk daarvan staat een voorschrift over de rode koe (parah adoemmah), die „volkomen” moet zijn en geen juk heeft gedragen. Die geheel gave, rode koe moet buiten de legerplaats worden geslacht en verbrand en de as moet met water worden aangelengd. Deze mengeling van as en water moet als ‘reinigingswater’ dienen om mensen te ontzondigen die met een dood lichaam in aanraking zijn geweest. Alleen dan konden zij het huis van God betreden.
In de christelijke traditie is deze tekst over de rode koe gelezen als een voorafschaduwing van Christus (zie Hebreeën 9:13), maar in de Joodse traditie (Mishnah Parah) is de interpretatie anders. Volgens de Joodse overlevering zijn er in de geschiedenis negen van zulke volmaakte rode koeien geweest. Orthodoxe Joden zien uit naar de komst van de tiende.
De volkomenheid van het beest bestaat onder andere hierin dat de vacht uitsluitend uit rood haar bestaat. Eén haartje van een andere kleur is genoeg voor de conclusie dat de koe niet volmaakt is en dus niet de beloofde tiende koe. Er zijn speciale fokprogramma’s voor deze dieren in speciale kibboetsen. In 1996 dacht men dat de koe er was, maar Melody (de naam van het beest) verloor haar rossige vacht. In 2002 dacht men opnieuw dat het zover was, maar de kosjerverklaring van de rabbijnen moest toen al na zeven maanden weer worden ingetrokken. De zoektocht blijft in volle gang, onder andere dus door het importeren van Red Angus-koeien uit Texas.
Waarom wordt er zo naar deze tiende rode koe uitgezien? Volgens het orthodox-Joodse geloof is de rode koe de sleutel tot de toekomst. Als die koe er zal zijn, als zij zal zijn geslacht en verbrand (op de Olijfberg), als haar as en het restant van de as van de vorige, negende rode koe (waarschijnlijk verborgen in de Tempelberg) vermengd zal zijn met het levende water uit de vijver van Siloam of de Gihonbron, zal men over het reinigingswater beschikken waarmee de Tempelberg kan worden ontzondigd. En als dat zal zijn gebeurd, kan de Derde Tempel worden gebouwd. En dan zal ook de Messias komen.
Alles is al in gereedheid gebracht. Verschillende genootschappen zijn bezig om de tempeldienst te herstellen. Er is op de Olijfberg een altaar om de koe te slachten. De toegang tot de Tempelberg is al gerestaureerd. De priesterklederen zijn geweven, de gouden Menorah van de Tweede Tempel is door een Joodse goudsmid uit Los Angeles exact gekopieerd.
Nu staat er tussen deze oude droom en de daad van de wederopbouw van de Tempel een probleem in de weg. Op de Tempelberg, nu Haram al-Sjarief geheten, bevinden zich nu immers twee islamitische heiligdommen: de gouden Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee. Jeruzalem is in 638 door de moslims veroverd en is sindsdien de derde heilige plaats voor hen. Na de oorlog van 1967, toen Israël Oost-Jeruzalem, inclusief de Tempelberg, heroverde, bepaalde generaal Moshe Dayan dat het bestuur van de berg in islamitische handen moest blijven, de Waqf, de hoogste moslimraad. Alleen de Klaagmuur werd voor de Joden vrij toegankelijk.
De charedim, de orthodoxe Joden, stemden in met deze regeling. Zolang de tempel niet kan worden herbouwd, moet worden voorkomen dat de berg door bedevaartgangers wordt ontheiligd. Maar als de Tempel wél kan worden herbouwd, na de vondst van de tiende rode koe, wordt alles natuurlijk anders. Dan moeten Rotskoepel en Al-Aqsamoskee plaatsmaken voor de Derde Tempel. Het kan zomaar gebeuren.
Dat is een scenario dat de moslims natuurlijk willen voorkomen. Vandaar, naar eigen zeggen, de preventieve actie van 7 oktober 2023. Omdat moslims ergens diep vanbinnen, onuitgesproken, bang zijn voor de komst van de Joodse Messias? Ooit (in 1530) hebben zij de toegang tot de Gouden Poort, waardoor die Messias Jeruzalem zou betreden, met graven gebarricadeerd en de Gouden Poort zelf dichtgemetseld. Of omdat zij weten dat de charedim deel uitmaken van de regering-Netanyahu en zich na de vondst van de tiende, rode koe weleens voor een politiek en militair vervolg op die vondst zullen kunnen gaan inzetten?
We weten het niet. We weten wel dat de politieke tak van de charedim uit de regering van Netanyahu dreigt te stappen als hij een akkoord met Hamas sluit. En we weten ook wat er door de hoofden gaat van de leden van Hamasdelegaties die met Israëlische delegaties praten. Voor hen is deze oorlog de Al-Aqsavloed, een oorlog ter verdediging van de Tempelberg.
De auteur is historicus en publicist, en doceert kerkgeschiedenis aan het Hersteld Hervormd Seminarium.
