De aanslagen van 7 oktober kregen de naam ”Al-Aqsa Storm”, een verwijzing naar de Al-Aqsa-moskee op de Tempelberg. Daarmee geeft Hamas de operatie een brede Islamitische context. Arabieren in en om Israël geloven namelijk dat Al-Aqsa bedreigd wordt en dat Israël staat te popelen om de Tempelberg over te nemen. Dat betwijfel ik echter.
Allereerst, historie spreekt voor zich. In 1967 veroverde Israël Jeruzalem –inclusief de Tempelberg– na bijna twee decennia Jordaanse bezetting. Het bestuur van de Tempelberg werd echter weer aan Jordanië teruggegeven om intern en extern gedoe te voorkomen. Het interne gedoe was met name religieus van aard: is de grond van het voormalige heilige der heiligen nog steeds heilig? Zo ja, hek er omheen totdat de Messias komt. Of worden we juist geacht de derde tempel te herbouwen?
Recent onderzoek wijst uit dat het overgrote deel van de Israëli’s geen interesse heeft in het bouwen van een nieuwe tempel. Diegenen die wel een derde tempel verwachten, verwachten het pas in messiaanse tijden. Slechts een kleine splintergroep is actief bezig met de voorbereidingen voor de eventuele bouw van een tempel.
Als Israël eigenlijk geen tempel wil bouwen, hoe zit het dan met die waargenomen bedreiging van Al-Aqsa, die zo krachtig is dat het de moslimwereld verenigt? Moslims zijn vrij om te bidden in en om de heiligdommen op de Tempelberg. Ja, soms moet er ingegrepen worden –bijvoorbeeld als er rellen zijn–, maar de enige toegang die stelselmatig beperkt wordt, is die van niet-moslims. Zij mogen alleen op gezette tijden de Tempelberg op, zonder enige religieuze voorwerpen of uitingen, en de heiligdommen zelf zijn verboden terrein. Waarom is een Bijbel in een tas of een kruisje om je nek in de buurt van Al-Aqsa zo bedreigend? Waarom is de roep om bredere toegang van niet-moslims zo’n probleem? De Heilige Grafkerk en de Klaagmuur zijn toegankelijk voor iedereen, en dat neemt niets weg van hun bijzondere status.
De feiten op de grond lijken dus niet bepalend voor het narratief van bedreiging. Maar wat dan wel? Soms bekruipt mij het gevoel dat niet-Joden de Bijbelse profetieën aangaande Jeruzalem serieuzer nemen dan wij Israëli’s. Sommigen helpen ons die profetieën in herinnering te brengen om ze te verwerkelijken. Anderen willen juist koste wat het kost voorkomen dat ze waarheid worden. Is het vergezocht om de diepe angst om Al-Aqsa in dat kader te plaatsen?
Onze correspondente in Israël, Jeannette Gabay-Schoonderwoerd, houdt een dagboek bij vanuit haar woonplaats Afik, in het noorden van Israël. Deel 25.
