De Australische wet trad vorige week in werking en geldt voor middelgrote en grote bedrijven. Kleine bedrijven volgen een jaar later. Een werkgever die zijn personeel toch blijft bestoken met telefoontjes of berichten die best even kunnen wachten, riskeert een boete die omgerekend kan oplopen tot ruim 56.000 euro.

Het venijn zit hem in het woord ”onbelangrijk”, wie bepaalt of daar sprake van is? Het is aan de werkgever en de werknemer om het daarover eens te worden. Als ze daar niet uit komen, bijvoorbeeld doordat de werkgever een telefoontje wel belangrijk vindt, maar de werknemer niet, kunnen ze in het uiterste geval naar een geschillencommissie stappen. Die moet uitsluitsel geven.

Vakbond FNV ziet graag dat Nederland het voorbeeld van Australië volgt. Andere landen gingen Australië al voor; zo verankerde Frankrijk het recht op onbereikbaarheid al in 2017 in de wet. „Het is belangrijk dat werknemers grip hebben op hun werk-privétijd”, betoogt FNV-vicevoorzitter Kitty Jong.

Gezondheid

Het recht op onbereikbaarheid staat wel al op de politieke agenda. Zo diende de PvdA hier in 2020 een initiatiefwetsvoorstel over in. De behandeling daarvan ligt volgens de FNV echter stil. „Ik doe een oproep aan de Tweede Kamer om dit wetsvoorstel te steunen en aan te nemen. Het is belangrijk dat mensen beschermd worden tegen te hoge werkdruk, want dat kan ingrijpende gevolgen hebben voor hun gezondheid, maar ook voor hun inkomen”, stelt Jong. „Veel werknemers staan onder hoge druk, zeker in deze tijd van personeelstekorten.”

FNV kreeg het in 2019 voor het eerst voor elkaar dat er in een cao werd vastgelegd dat werknemers buiten werktijd onbereikbaar mogen zijn. Dat was in de cao voor gehandicaptenzorg. Daarna volgden meer cao’s, waaronder die voor rijksambtenaren.

Volgens Jan Schreuders, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU), is het juridisch niet ingewikkeld om een recht op onbereikbaarheid ook in Nederland wettelijk vast te leggen. Hij vraagt zich alleen af of de werknemer hier daadwerkelijk mee geholpen zal zijn. „Wat als je werkgever je op je vrije zaterdag meerdere keren achterelkaar belt? Gaat die wet jou als werknemer dan sterken in je besluit je telefoon te negeren? Dat lijkt me lastig.”

Massief

Dat neemt niet weg dat de RMU zich tegen het idee keert dat een werknemer altijd maar bereikbaar moet zijn. Tegelijk erkent de vakorganisatie dat er situaties kunnen zijn dat een werkgever buiten werktijd toch contact zoekt met zijn personeel. Daarom oppert Schreuders om van het principe ”onbereikbaar/recht op privétijd, tenzij…” uit te gaan. Het grote voordeel hiervan is dat de werknemer zo weet wanneer hij buiten werktijd echt vrij is, en in welke situaties hij toch even moet reageren, legt de RMU-man uit.

„Gaat het recht op onbereikbaarheid een werknemer echt helpen om de telefoontjes van zijn baas te negeren?” - Jan Schreuders, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij RMU

Het initiatiefvoorstel van de PvdA verplicht de werkgever om met de werknemer het gesprek aan te gaan over de bereikbaarheid na werktijd. Dat is volgens Schreuders de juiste route. „Een wet die iedere werknemer het recht geeft om buiten werktijd onbereikbaar te zijn, is veel te massief en schiet zijn doel voorbij. In hoeverre onbereikbaarheid wenselijk en haalbaar is, verschilt per branche en per functie. Daarom is het veel beter als werkgever en werknemer hier onderling afspraken over maken.”